Realitynet - Realitynet.org

Off topic => Relaxhoek => Topic gestart door: hulpdakdekker op 5-01-2014, 15:52:15

Titel: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 5-01-2014, 15:52:15
Ik sta huiverig tegenover feitjes.
Nee, niet tegenover feitjes: tegenover de manier waarop ze doorgaans worden behandeld.

Feitjes betekenen heel weinig wanneer ze contextloos worden bezien.
Het soort als "Wist je dat de meeste mensen een blauwe auto hebben?" of "Wist je dat je 43 minuten moet lopen om een plakje cake te compenseren?".
Ze zijn nutteloos; morgen ben je het aantal minuten weer vergeten. En zou autokleur niet misschien een cultuurverschijnsel zijn?



Dus dat gaan we niet doen.

-> Het doel van dit topic zijn feitjes. Feitelijkheden, in zoverre dat ik op moment van schrijven enige verificatie heb geprobeerd. Totaal honderd, vermoedelijk, want dat staat in de topic titel. Hopelijk over verspreidde onderwerpen, idealiter begrijpelijk.
Desalniettemin zijn niet alle onderwerpen bruikbaar, doordat ze niet makkelijk zijn te beschrijven of een te uitgebreide achtergrondkennis vereisen. En een deel ken je misschien al - maar die probeer ik eveneens te vermijden.

-> Maar: het gaat eveneens om de context. Feiten staan zelden op zichzelf. Het is een grappig feitje dat ijs op water drijft, hoewel het de respectievelijk vaste en vloeibare vorm zijn van dezelfde stof. En vast is toch vaak compacter, dus dat hoort toch te zinken? Maar waarom dan? Waterstofbruggen in de vloeistof. Wat doen die & waarom dan? Kijk, dan wordt het leuk.
Niet alleen de exacte wetenschappen kan je zo benaderen. Etymologie ook. Of geschiedenis.
Dus je voelt de twist al aankomen. Elke feitelijkheid wordt vergezeld door een stuk context, achtergrond of anderszins. Heh, saai, het lijkt wel school. Ik hoor de zuchten.


Dus hier komt de tweede twist.
("Wat, een tweede twist?! I didn't expect that!")
De gegeven achtergrond is niet feitelijk. Sterker nog, het zal vaker misleidende larie zijn.
Als rule of thumb kan je er vanuit gaan dat het begin van de achtergrond feitelijk klopt, en het einde feitelijk niet klopt. Het kantelpunt zoek je zelf maar uit.
"Neen! Hebt medelijden! Waarom zoudt gij zo'een verderflyke streek plegen?!"

Ter leering ende vermaeck [spelling naar keuze].
Mijn vermaak, want ik heb een voorliefde voor het nemen van een loopje met de feitelijkheden.
En hopelijk eveneens die van jullie, het voordeel is dat de achtergrond minder droog wordt.
En lering. Dus. Want we komen nergens als je alles glad aanneemt. Dus je krijgt steeds een verklaring of een stukje achtergrond. En je leert het meest als je zelf vervolgens kijkt wat er van waar is - en of er uberhaupt iets van waar is [op de feitelijkheid na]. Misschien hobbel je zo door naar een nieuwe ontdekking. Wie weet wie weet.




Ohja, de eerste 4 feitjes gaat een deel al kennen uit de chat. Want het zijn niet HDDs Honderdenvier Duizelingwekkende Dwaalwegen.

Goed, ik ga eens een stukje tikken over uilen.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 5-01-2014, 16:22:28
#1

Categorie:
Zintuigen
Feit: Uilen hebben vrijwel geen beter gezichtsvermogen dan mensen

Achtergrond:

Het lijkt vaak te worden aangenomen dat uilen een fabuleus gezichtsvermogen hebben. Dat is niet geheel correct.
Het is eveneens niet geheel incorrect - maar ga maar na: er kunnen maar een beperkt aantal staafjes en kegeltjes in zo'n oog worden geperst, en we zitten redelijk aan onze max. Dus hebben uilen absoluut zoveel grotere ogen? Dat valt ook wel mee.
Dus daarmee is het afgedaan? Nee. Natuurlijk niet. Werkelijk waar.. Goedgoed, de eerste vraag, het is nog wat inkomen.

Het is de vraag wat je met de ruimte in je oog doet. Uilen hebben vooral veel staafjes, en vrij weinig kegeltjes. Kegeltjes zijn voor kleur; staafjes zorgen ervoor dat je bij weinig licht nog wat kan zien.
We hebben ons dus anders gespecialiseerd. Zolang er mooi veel licht is, zoals overdag, dan hebben wij mensen een veel beter gezichtsvermogen dan uilen. Scherper met betrekking tot de grenzen van objecten; en gevoeliger met betrekking tot hoeveel licht ergens op schijnt. Dus dan zijn we beter dan uilen - werkelijk heel veel beter. En als het wat schemert blijven we nog vrij lang onze tong uitsteken naar die flapperbeesten. Daarentegen bakken we er 's nachts niets van.

Uilen zijn wat consistenter [zie het grafiekje hieronder]. De Amerikaanse Oehoe (Great Horned Owl) is overdag vrij matig en wanneer de hoeveelheid licht afneemt (negatieve waarde bij log luminance) dan neemt hun gezichtsvermogen af - maar duidelijk minder dan wij mensen: wij storten in het grafiekje al helemaal neer.
Nog vele malen consistener is de kerkuil (barn owl). Ongeacht de hoeveelheid licht (luminance) ziet die ongeveer evenveel. De grafiek is alleen over scherpte, maar het artikel meldt dat contrast een equivalente grafiek oplevert. De kerkuil ziet altijd ongeveer even goed als wij mensen zien wanneer het schemert. Dus dat is niet best, en dat is niet heel scherp. Maar 's nachts is het goed genoeg.


Doordat kerkuilen zo uitzonderlijk consistent zijn doet zich een opmerkelijk fenomeen voor. Wij mensen weten vrij goed wanneer het dag en nacht is. Dingen klinken, ruiken, smaken en voelen nog hetzelfde - maar 's nachts is het donker. Duidelijk. Ons ritme wordt constant gecorrigeerd door de hoeveelheid licht. Kerkuilen hebben dit vrijwel niet, en zijn voor een goed deel afhankelijk van hun interne klokje om te weten hoe laat het is. En of het dus bijvoorbeeld tijd is om te gaan jagen.
Wanneer een kerkuil over verschillende tijdzone's wordt getransporteerd heeft het zodoende substantieele aanpassingsproblemen. Het ziet nog steeds even slecht, en heeft geen idee dat het overdag is - dus dat jagen momenteel vrij inefficient gaat zijn. De beesten zijn niet geheel dom, dus ze passen zich uiteindelijk wel aan - maar daar kunnen weken overheen gaan.
In vroeger tijden zijn soortgelijke methoden gebruikt voor het trainen van uilen. Ze werden gehouden in geheel verduisterde ruimtes voor lange tijd, totdat de uilen geen idee meer hadden van de tijd. Het beest bakte spontaan niets meer van jagen (want de prooi zag ze al van verre aankomen), werd hongerig, en de trainer had wel voedsel. In no-time werd de vogel geconditioneerd op de combinatie trainer=voedsel, en men had een volgzame vogel.


Zodoende.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 5-01-2014, 16:24:43
Ik weet niet hoe vaak deze er komen. Ik ga namelijk niet de tijd hebben om ze dagelijks te doen.

Tweemaal per week? Misschien zelfs driemaal? Je ne sais pas.

Maar de teerling is geworpen :) Of is de leerling ontworpen? ???
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: TimvDons op 5-01-2014, 16:29:51
Mogen ook andere mensen hier hun feitjes hier posten of is dat alleen aan jou besteed HDD?
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Hadewychisdemol op 5-01-2014, 16:33:09
Holy badolie :o
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 5-01-2014, 16:40:17
Mogen ook andere mensen hier hun feitjes hier posten of is dat alleen aan jou besteed HDD?

Nee daar hadden we een ander topic voor. Ik denk Wist je dat? (http://www.realitynet.org/forum/index.php?topic=17471.0)
Dit topic is ontstaan door een specifieke vraag /.. subtiele suggestie ;)


---

Holy badolie :o

Enfin: not to worry, deze eerste was toevallig wat omvattender dan wat ik normaal van plan ben. :)

Ik ga eens even in mn irc-geschiedenis kijken wat feit 3&4 waren. Want ik herinner er nog maar een van, en weet niet welke dat was ;D
En ik heb wat 1-woord hints voor mezelf voor toekomstige feitjes opgeschreven.. maar daar snap ik er ook al een paar niet meer van ::)

edith: ohja, weet het weer ::tandpastasmiley::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: D*N op 5-01-2014, 16:41:59
Leuk concept ::bravo:: en interessant natuurlijk ::jaja::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: TimvDons op 5-01-2014, 16:42:40
Nee daar hadden we een ander topic voor. Ik denk Wist je dat? (http://www.realitynet.org/forum/index.php?topic=17471.0)
Dit topic is ontstaan door een specifieke vraag /.. subtiele suggestie ;)


---

Enfin: not to worry, deze eerste was toevallig wat omvattender dan wat ik normaal van plan ben. :)

Ik ga eens even in mn irc-geschiedenis kijken wat feit 3&4 waren. Want ik herinner er nog maar een van, en weet niet welke dat was ;D
En ik heb wat 1-woord hints voor mezelf voor toekomstige feitjes opgeschreven.. maar daar snap ik er ook al een paar niet meer van ::)

edith: ohja, weet het weer ::tandpastasmiley::

oke. ik ben benieuwd
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: LdHmolletje op 5-01-2014, 17:03:26
Het begin is interessant.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: -ELISE- op 5-01-2014, 17:03:41
Leuk! :D
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Daisy op 5-01-2014, 18:05:29
Ja daar is ie dan!  ::bravo::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Stormpie op 5-01-2014, 19:36:36
maar we mogen wel reageren toch??
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 5-01-2014, 20:54:36
Tuurlijk!

For all I care mogen jullie ook aanwijzen wat vermoedelijk wel/niet klopt :P
Of iets uitbreiden of.. leef je uit ;)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: grasisgroen op 6-01-2014, 17:19:29
Ik moet er een beetje van uilen  :\'(   en zie het niet meer zo helder allemaal.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 7-01-2014, 16:08:46
#2

Categorie:
Flora
Feit: Wilde wortel/peen lijkt sterk op Gevlekte Scheerling. Wat uitzonderlijk giftig is.

Achtergrond:

We hebben het allemaal vaak gedaan: weglopen van huis in een willekeurige richting omdat Favoriet Sport(er/team) had verloren; de belastingen moesten worden gedaan; of in de hoop dat op de nieuwe locatie wel werk was. Daar loop je altijd dezelfde dag nog tegen 2 problemen aan. Je hebt geen onderdak, geen eten, en geen drinken. Drie problemen dus. Het eerste probleem is vrij eenvoudig; als je geen onderdak moet hebben moet je geen regendans doen.
Problemen 2 en 3 komen primair voort uit het gegeven dat er geen supermarkt in het wild groeien. Supermarkten zijn gecultiveerd. Net als veel van de producten die worden verkocht in supermarkten. In het wild vind je geen spinaziedeelblokjes, maar wilde spinazie. In het wild vind je geen tijgerbrood, maar tijgers. In het wild vind je geen Duitse Knakworsten met extra Mosterd, maar.. hmm.. Nouja, die misschien wel - maar dan zijn ze gemaakt door wilde Duitsers.

Enfin, wortels dus. Heb je ook in het wild; en ze heten wilde wortels of wilde penen. Het mooie aan die dingen is dat de penwortel wellicht dunner, witter en vertakter is dan de oranje plofwortel - maar nog steeds eetbaar en smakend naar wortel. Daarnaast zijn de bloemetjes eetbaar - en zijn er vast mooie dingen te verzinnen met de stengels. Alles smaakt naar wortel. Bladeren alleen liefst vermijden, aangezien die wat brandnetelachtige bultjes kunnen veroorzaken. Maar al met al een prima plant wanneer je on-the-run van de belastingdienst bent.
Een probleem is dat een andere plant, de gevlekte scheerling (Conium maculatum) qua uiterlijk zéér sterk op de wilde wortel lijkt. En eveneens zéér giftig is, onder andere door aanwezigheid van het gif coniine. Tussen moment van inname en dood liggen enkele uren, en er is geen tegengif. Bronnen lopen wat uit-een met betrekking tot dodelijke dose (aangezien er weinig vrijwilligers voor zulk onderzoek te vinden is), maar grofweg 0.1 tot 0.2 gram wordt gezien als genoeg. Die dose krijgt men binnen na consumptie van ongeveer 10 blaadjes. De zaden en wortels zijn nog giftiger. Niet eten dus.

Gelukkig is de plant vrij zeldzaam in Nederland. Desalniettemin, als die ietwat vreemde buurvrouw van even verderop je ineens uitnodigt voor een kopje kruidenthee van wilde wortel die ze nabij in een veldje vond: misschien ditmaal overslaan. En optioneel haar waarschuwen. Had ik al gezegd dat je het gif er niet even uit kan koken? Dus thee ervan trekken werkt niet.
In de oudheid was het goedje ook al bekend. De bekendste persoon waarvan wordt gedacht dat hij wat te veel extract van de Gevlekte Scheerling binnen heeft gekregen is onze grote vriend Socrates. De Oude Grieken waren zeer goed op de hoogte van de plant, en het wordt gedacht dat veel doodsveroordelingen via deze weg voltrokken.
Daarnaast werd de plant weinig eeuwen later bij verschillende Germaanse stammen gebruikt als onderdeel van een meesterproef tot kruidendokter/medicijnman. Op willekeurige plaatsen rondop dorpjes waren veldjes van wilde wortel en gevlekte scheerling gezaaid. Aan het einde van de leerperiode werd de leerling opgedragen een gehele plant te verorberen. Dat was nog eens wat anders dan een schriftelijk examen maken.



Zodoende.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 10-01-2014, 17:34:16
#3

Categorie:
Geologie
Feit: We leven in een ijstijd.

Achtergrond:

En die ijstijd duurt al ongeveer tweeënhalf miljoen jaar (2.58M om preciezer te zijn). Een ijstijd is namelijk niet per definitie een periode waarin mamoeten, luiaarden en sabeltandeekhoorns voorkomen. Een ijstijd is een periode waarin op de hemisferen (letterlijk 'halve bol') ijskappen zijn te vinden. En die hebben we op beide polen.
In een ijstijd zelf zijn koudere en warmere perioden. We zitten nu in een warmere periode, wat een interglaciale periode heet. De tegenhanger hiervan, de glaciale periode, is wat veel mensen zich voorstellen bij het begrip ijstijd; zeer lage temperaturen en aanzienlijke delen van de wereld waar nu mensen wonen (zoals Noord-Europa) bedekt onder enkele kilometers ijs. De laatste van deze glaciale periodes duurde grofweg van 110.000 tot 12.000 jaar geleden.

Desalniettemin zijn de gevolgen nog steeds merkbaar. Niet alleen door de vormgeving van het landschap, maar ook doordat de aardkorst nog is aan het herstellen van al dat ijsgeweld. Een plakaat ijs, met een dikte tot 2-3 kilometer, is vrij zwaar voor de ondergrond. Deze verzakte en vervormde daardoor. Toen het ijs zich weer terugtrok, tijdens de huidige interglaciale periode, kwam deze langzaam weer omhoog. Langzaam, want het is na die duizenden jaren nog steeds bezig - en zal naar verwachting nog duizenden jaren bezig blijven. Hierdoor komen grote delen van Scandinavië omhoog - normaal in de orde van grootte van een paar millimeter per jaar. Desalniettemin, doordat het al zo lang bezig is, is het landschap soms honderden meters gestegen sinds het ijs weg is.
De gevolgen blijven zodoende nog steeds merkbaar. Sommige Scandinavische Stadjes hebben in de loop der eeuwen meermaals hun haven moeten verplaatsen, doordat het land steeg en de haven stelselmatig ondieper werd. Hier in Nederland lagen geen dikke ijslagen, dus hier hebben we dit effect niet. Sterker nog - de aardkorst is zo inflexibel dat er bijvoorbeeld in Noord-Nederland en Zuid-Engeland een stelselmatige lichte daling plaatsvind.

De eerste notie van glaciale periodes liet echter op zich wachten, logischerwijs. Een meter sneeuw, of ijs, vind ik zelf al vrij veel. Laat staan een kilometer ijs, of meerdere. Er moeten wel substantieele redenen voor zin om zo'n theorie aan te nemen. Nu waren er inderdaad aanwijzingen; zo kwamen er overal zwerfkeien voor. Deze werden alleen lange tijd weggeredeneerd als overblijfselen van de Bijbelse Vloed. Tot halverwege de eerste helft van de 19de eeuw, toen iemand op het idee kwam dat zwerfkeien weleens mee konden zijn genomen door gletsjers. Dit ontwikkelde zich al vrij spoedig tot een theorie dat een groot deel van Europa onder een berg ijs had gelegen, en halverwege de tweede helft va de 19de eeuw was dit idee algeheel aangenomen. Dus toch nog vrij snel.

In deze eerste theorie zaten alleen substantieele gaten (hetgeen te verwachten is, als de theoretische voorganger een Bijbels fenomeen was). Primair werd daardoor aangenomen dat de gletsjers uit de bergen kwamen, en zich daar inmiddels weer hadden teruggetrokken. Deze zouden uit de bergmassa's in centraal Europa zijn gekomen, om vervolgens alle kanten op te walsen. Door dit geweld en gewicht werd gedacht dat verlegen gebieden relatief ver zouden wegzakken. Dit verklaarde waarom sommige kustdelen (zoals Nederland) zeer vlak en laag waren.
Intrigerend genoeg was dit de centrale gedachte tijdens de, overmatig nationalistische, 19de eeuw voor de kleine zuidelijke Duitse staatjes om zich met Zwitserland en Oostenrijk tot een geheel te binden. Voor het grote machtige Oostenrijkse Rijk zou deze aaneenhechting echter genoeg onrust veroorzaken dat zij het niet waard werd geacht, en sloeg de toenadering af. Daarop werd gekeken naar Otto von Bismarck voor het smeden van een Duits Rijk. And the rest, as they say, is history.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: trialk op 10-01-2014, 17:45:39
1000 elingwekkend is t voor wakker te worden? wakkeren
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 10-01-2014, 19:10:24
Alleen als je duizelig wakker wil worden :-\\
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: -ELISE- op 11-01-2014, 08:13:33
Wat ik het geleerd is dat de glaciele tijden de ijstijden zijn, en dat de interglaciele tijden de tijden zijn die tussen de verschillende ijstijden in zitten. In je verhaaltje zeg je dat we in de ijstijd zitten, maar ook dat we in een interglaciele periode zitten. Dat klopt dus mijns inziens niet. Ik denk dat het meer is dat we in de overgang zitten van een glaciele naar een interglaciele periode, waarin de ijskappen dus nog niet geheel zijn verdwenen. 'het bestaan van ijskappen' lijkt mij niet een geheel correct iets om een ijtijd aan te herkennen. Er zijn veel meer factoren die meespelen ;)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 11-01-2014, 08:42:23
yeah nu komen de nieuwe ::bravo::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 11-01-2014, 09:42:28
Nee, glaciale & interglaciale perioden zijn perioden in een ijstijd; dus daarom zitten we zowel in een ijstijd als een interglaciale periode.
Hierbij zijn de glaciale perioden de strengere perioden; en de interglaciale de tussenliggende warmere.

Anders gezegd: 20000 jaar geleden was het zowel een ijstijd als een glaciale periode - hoe dubbelop dat ook klinkt als je naar de woordbetekenis kijkt :P

yeah nu komen de nieuwe ::bravo::

Biiiiijjjjna.

Volgende week behandelen we kamelen :P
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: trialk op 11-01-2014, 12:03:50
ik heb een abonnement ::regenboog::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 12-01-2014, 00:09:16
owja iets met Beringstraat ::ok::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 13-01-2014, 17:01:45
Exact!
Bij deze de laatste die feitelijk al bekend was ;)




#4

Categorie:
Fauna
Feit: Kamelen zijn ontstaan in Noord-Amerika.

Achtergrond:

Net als paarden overigens; maar dat las ik net pas, dus dit gaat alleen over kameelachtigen (Camelidae).
De familiegeschiedenis gaat vrij ver terug, zo'n 40 tot 45 miljoen jaar. Aanvankelijk meer vergelijkbaar, qua grootte, met geiten, benutte de kamelenfamilie de tijd door vele verschijningsvormen uit te proberen. Even om te herinneren hoe lang 40 miljoen jaar is, ter vergelijking: dinosauriërs zijn 65 miljoen jaar uitgestorven. Of, in meer menselijke maten: de laatste gemeenschappelijke voorouder van mensen met gorilla's en chimps is ongeveer 4-5 miljoen jaar geleden. De eerste anatomisch-moderne mensachtigen verschenen ongeveer 0.2 miljoen jaar geleden. Je kan dus een hoop leuks doen in 40 miljoen jaar.

Dat gebeurde dan ook. Zo kwamen er kleine antilopeachtige soorten; soorten met nekken lijkende op moderne giraffen; en enorme wezens, de welbenaamde Titanotylopus, 3.5 meter hoog bij de schouder. Ter vergelijking, dat is bijna tweemaal zo groot als moderne kamelen. Al deze diversiteit bleef echter beperkt tot Noord-Amerika. Tot zo'n 3 (+/- 1) miljoen jaar geleden, toen de soorten zich gingen verspreiden. De landengte bij Panama werd overgestoken naar Zuid-Amerika, waar vervolgens onder andere llama's uit ontstonden.
Daarnaast werd de oversteek naar het geheel van Eurazië gemaakt via Beringstraat. Hoewel dit momenteel een zeedoorgang is, heeft Beringië vaak drooggelegen - en verschaftte zo een doorgang tussen het uiterste Noord-Westen van Amerika en het uiterste Noord-Oosten van Azië.

Kijk. Een plaatje dat ik van wikipedia heb gejat.
Spoiler (klik om te tonen/verbergen)

Ook de migrerende kamelenfamilieleden bleven drukke baasjes - en verspreidde zich al snel op hun nieuwe continent. Door hun aanpassingsvermogen waren ze van China tot Noord-Europa. Zo waren ze niet alleen uitermate vaardig om met droogte en hitte tegen te gaan, evenzo bleken het ideale moerasdieren. Hun lange steltigepoten waren ideaal om door toemalige zompige gebieden te waden in Noordoost-Europa en West-Rusland. Hierbij bleven ze overdag uit bereik van eventuele roofdieren, terwijl ze 's nachts de vastere wal op klommen om rustig grassen en bladeren konden verorberen. Dit werkte grandioos, totdat de mens langs kwam, erg bekwaam bleek in het gooien van speren en het schieten van pijlen, en ze uiteindelijk allen uitmoordde. Desalniettemin bleef de legende van grote nachtelijke paardachtige wezens bestaan in deze moerassige gebieden. Vermoed wordt dat deze folklore de directe aanleiding is geweest tot mythische 'nachtmerries'; wat vervolgens in de taal werd opgenomen als zijnde slechte dromen.

Een zelfde verhaal ging op voor de achterblijvende kamelige beesten in Noord-Amerika. Net als vele andere soorten stierf de gehele oorspronkelijke familie zo'n 11.000 jaar geleden. Dit was, zoals jullie je hopelijk nog herinneren, rond het einde van de laatste glaciale periode. Bij glaciale periodes staat wereldwijd het waterniveau tientallen meters lager, dus ook toen er een landbrug bij de Beringstraat. Iets eerder (14.000 jaar geleden +/- 3000 jaar) waren via deze landbrug mensen uit Oost-Azië geëmigreerd - de Cloviscultuur. Of dit de eerste mensen in Noord-Amerika waren, en daarmee de voorlopers van alle indianenvolken, staat nog ter discussie. Het gegeven dat vrijwel alle grote wilde beesten, op bizons na, destijds uitstierven in Noord-Amerika impliceert dat de mens hierin een hand heeft gehad. Daarentegen was het zonder meer een periode van klimaatverandering, aangezien de glacialeperiode eindigde. Waarschijnlijk was het een combinatie van beide factoren - want dat is altijd zo.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 13-01-2014, 18:11:40
geen meteoriet inslag ?
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Jann op 13-01-2014, 19:22:09
Nee, die komt dit jaar pas ::jaja::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 13-01-2014, 19:23:15
geen meteoriet inslag ?

Voor het uitsterven van kamelen in N-Amerika?

Heh.

Kan.

Naast mensen / klimaat, zijn er nog andere mogelijkheden die serieus worden onderzocht.
Een recente daarvan gaat over een zeer koude periode van zo'n 1300 jaar lang - ongeveer 12.8-11.5 duizend jaar geleden; de Jonge Dryas. De theorie is dat die inderdaad is veroorzaakt door een serie meteorieten. Die zorgden voor een hoop dood en verderf bij inslag, en continentbrede branden daarna zorgde voor weinig beschikbaar voedsel. Waardoor vrijwel alle grote grazers, en mensen, in Noord-Amerika omkwamen.

Maar die theorie is nogal omstreden ;)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 16-01-2014, 14:16:53
Ah, dan beginnen nu de nieuwe te komen.
Laten we eens beginnen met onze allerliefste categorie: taal!




#5

Categorie:
Taal
Feit: Blank & black hebben dezelfde achtergrond.

Achtergrond:

Dat lijkt een inkoppertje; de woorden lijken op elkaar. Daarentegen is de huidge betekenis eerder tegenovergesteld.
Sowieso zijn de namen van kleuren in ons omringende landen vergelijkbaar. Blauw / blue / blau / bleu ; rood / red / rot / rouge ; geel / yellow / gelb / jaune (goed dat is al wat verder) ; groen / green / grün / verde.. misschien moeten we Frans laten voor wat het is. Maar dan met zwart en wit slaat alles op hol. Schwarz en weiss past er nog goed bij, maar noir en blanc? En de Engelsen doen white nog wel goed, maar kiezen ineens voor black. De Fransen hebben duidelijk andere ideeën bij dat woord, en ook bij hebben woorden als blank, blaken, blinken - welke een lichte connotatie hebben. Dus hoe kan dat.

Zowel de lichte als donkere betekenis hebben dezelfde Proto Indo Europese (zegmaar 5500 jaar geleden) achtergrond in de oervorm bhleg. De betekenis hiervan zat in het schijnen, schitteren, glimmen. Daarna wordt het moeilijker, want etymologen lijken er niet geheel over uit. Maar de volgende stap is het oergermaans (zegmaar 2000-2500 jaar geleden). Het lijkt erop dat hier twee zeer vergelijkbare woorden werden opgenomen: blaikaz of blaiko voor de lichte glimmende vorm, en blakaz of blakko voor de donkere versie.
Als we vervolgens bij de Engelsen kijken is de volgende tussenstop bij het Oud-Engels (ongeveer 5e tot 12e eeuw). Donker werd waarschijnlijk blæc, terwijl licht blac werd. Daarnaast werd voor donker in het Oud-Engels swart of swaert gebruikt, hoewel dit later kwam te vervallen.
In het Midden-Engels (12e tot 15e eeuw) lijkt het dat de vormen blāc en blăc werden, waarbij de eerste vorm (met de langere klinker) zwart was, en de vorm met de korte klinker licht. Dit was daarentegen verwarrend, zodat de context moest worden gebruikt welke werd bedoeld. Dit zorgde voor een hoop onduidelijkheid, door grote verschillen van dialecten en schrijfwijzen in de tijd - en nog steeds bij het ontcijferen van oude teksten.

In tegenstelling tot in Engeland, hebben veel continentale landen het woord voor licht/schittend/wit gehouden. Daarnaast is in bijvoorbeeld Nederlands en Duits gewoon het woord zwart gebleven, dat al sinds het oergermaans (swarta) werd gebruikt.
Het gebruik van het woord voor wit [/white / weiss] is daarentegen veel recenter. Opkomend vanaf de 13e eeuw begon zwart een negatieve bijklank te hebben - hierdoor begon langzaam aan de noodzaak te ontstaan voor een eenduidig woord voor licht, liefst met een positive connotatie. Hiervoor werd het West-Germaanse hwisa gebruikt, dat verlichtte betekende. Dit woord werd in het Nederlands Engels en Duits simulataan gebruikt voor licht [wit / white / weiss] als voor verlichte individueën [wijs / wise / Weise].


Dus ter overgesimplificeerde samenvatting: In den beginne was er niets, en het was swart. Toen zei een stem "Er moet licht zijn!", en er was licht, en het werd blac genoemd. De Nederlanders en Duitsers vonden swart een topwoord, en gaven het veel liefde. Maar ze waren wat ontevreden met blac, en gebruikten daarom wit. De Engelsen ontfermden zich om dat arme woordje blac, en gebruikte het te pas en te onpas voor zowel licht als donker. Hierdoor wilde swart niet meer met ze spelen. De Engelsen vonden daarom swart ook stom, en gingen blac voor donker gebruiken. Op een ochtend sliepen de Nederlanders en Duitsers hun roes uit, en wilden de Engelsen ook plezier maken met wit. Ze probeerden het te verleiden met thee en marmiet, maar wit was wijs, en wilde iedereen te vriend houden. Daarom deed wit bij iedereen gezellig mee, en ze leefden nog lang en gelukkig.


Okay, die laatste alinea, misschien is dat niet letterlijk zo gegaan.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 16-01-2014, 19:04:33
::rofl::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Stormpie op 16-01-2014, 19:14:27
interessant weer hdd..

bij in den beginne was er niets waren er toch al kamelen? Of gooi ik nu de tijdlijn ondersteboven?
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 16-01-2014, 19:14:41
donkere ;D
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 16-01-2014, 19:20:53
interessant weer hdd..

bij in den beginne was er niets waren er toch al kamelen? Of gooi ik nu de tijdlijn ondersteboven?

Nee dat klopt inderdaad.

Volgens bepaalde bronnen waren de kamelen er al 44.994.227 jaar toen in den beginne begon ;D
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: MaikeMeisje op 16-01-2014, 22:09:35
HDD, ken je;
"Handboek van nutteloze kennis" van Hanswilhelm Haefs


Dat is echt wat voor jou, je stukjes hier doen me daar erg aan denken.

Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 16-01-2014, 22:35:51
Ben niet met dat specifieke boek bekend - maar je hebt inderdaad verschillende van die bundels.
Dacht dat NRC er ook een paar heeft gehad.

Daar buig ik niet op - gaat ook niet nodig zijn om aan de 100 te komen ;)
Maar grofweg inderdaad zo'n insteek.

Heb er zelf bv eentje van QI: The Book of General Ignorance.
Maar daar staan ook nog wel dingen in die.. laten we zeggen nutteloos zijn [land met hoogste zelfmoordpercentage: litouwen]
of die ik eigenlijk redelijk bekend veronderstel [we gebruiken 100% van onze hersenen].



Met de verandering dat ik vind dat je zulke boekjes niet moet geloven, maar als eerste uitgangspunt moet zien.
Wat ook de reden is dat ik soms het Pad der Waarheid wat afsnijd ter faveure van de bosjes der fabels ;)
Sowieso een goede instelling, maar voor zgn. feitjes sowieso want die veranderen soms c.q. zijn onderhevig aan discussie.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: MaikeMeisje op 16-01-2014, 22:58:10
Het grappige aan dit boekje is dat het niet alleen droge feitjes geeft, maar aan het eind van elk hoofdstukje een heel stel van die feitjes aan elkaar verbind in een verhaaltje die ik heel erg vind lijken op jouw verhalen.
Die van jou zijn een stuk leuker natuurlijk
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 16-01-2014, 23:22:12
Ja? Ohhh dat klinkt inderdaad interessant ::ok:: :)


Het leuke hieraan is wel dat ik er zelf nog het een en ander aan leer!
Nooit gedacht dat gletsjers zoveel tekenen in het landschap achterlaten [nee, dat heb ik inderdaad daarna niet gebruikt ;)]
Is werkelijk een studie op zich!


Ga denk wel vaker zo'n samenvattingje aan het eind gooien [misschien minder melig dan deze eerste poging, weet ik niet]. Want zal toch vaak hoop nieuwe woorden/info zijn, die anders alleen maar weer uit je oor wegdrupt.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 19-01-2014, 15:39:55
#6

Categorie:
Flora
Feit: Bananenplanten verplaatsen zich.

Achtergrond:

Je zou ook 'wandelen' kunnen zeggen, maar dan krijg je half betwetend internet op je nek voor, uiteindelijk, een triviaal verschil.
Spoiler: plaatje van een bananenplant (klik om te tonen/verbergen)
Goed, om te beginnen, bananen groeien dus niet aan bomen, maar aan planten: er is namelijk geen houtige kern of stam aanwezig. De planten worden zo'n 5 meter hoog, afhankelijk van soort, wat ze het hoogste vruchtdragende kruid maken ter wereld. Deze vruchten (laten we ze even 'bananen' noemen, want zo heten ze) bevatten bij gecultiveerde planten geen zaden. Wilde bananen bevatten wel zaden, maar vrijwel geen vruchtvlees, zijn korter, dikker, en worden verder niet in dit stukje besproken.
Doordat ze geen zaden in de vrucht hebben moeten de planten zich anders voortplanten. Naast bestaande bananenplanten komen nieuwe scheuten omhoog, die kunnen worden afgesneden en apart worden geplant. Hieruit groeien zeer snel lange bladen omhoog, waarvan de bladstengels een pseudostam vormen (zie eerdere afbeelding). Wanneer deze bestaat komt er door het midden van de pseudostam een bloemstem omhoog
Spoiler: plaatje van bloemstem (klik om te tonen/verbergen)
Hieraan vormen de bananen zich, door welk gewicht hij gaat doorhangen. Als de bananen zijn geplukt sterft hij af. Daarentegen gaat de plant niet dood. Zoals gezegd vormt de plant nieuwe scheuten die naast de plant opkomen, en nieuwe planten kunnen beginnen. Deze komen voort uit de wortelstok (ook rizoom of rhizoma genoemd) die net onder de grond ligt.

Dat is het globale proces van de Opkomst en Ondergang der Bananen. Hoe het specifiek gaat mbt nieuwe generaties verschilt per bron, en is vermoedelijk ook de reden waarom bronnen verschillen in de mate van verschuiving.
Doorgaans als bananen op een plantage worden gecultiveerd mogen een beperkt aantal van de scheuten blijven leven voor nieuwe planten, terwijl de rest vroegtijdig wordt afgesneden. Daarnaast is het mogelijk dat er speciale moederplanten worden gebruikt, puur voor het produceren van nieuwe scheuten. Hierbij wordt het vrij streng gereguleerd hoeveel scheuten waar opkomen. Daarnaast lijkt het gebruikelijk om na een jaar of 5-10 de wortelstok op te graven. Dit is vermoedelijk de reden voor bronnen die zeggen dat bananenplanten maar 40cm tijdens hun leven zich verplaatsen (en tot 15cm per jaar).
Dit strenge reguleren is niet verplicht. Wanneer bananenplanten ongecontroleerd groeien kunnen er daardoor meer scheuten omhoog komen. Daarnaast heeft een bananenplant door het continuë vernieuwingsproces, door nieuwe scheuten, niet automatisch een maximale leeftijd. Wortelstokken kunnen steeds groter worden, tot zo'n 5 meter in doorsnede, zodat bananenplanten meters kunnen 'wandelen'. Vermoedelijk is dit de reden dat sommige bronnen spreken van een, doorgaans ongedefinieerde, afstand van meters. Het lijkt dus dat wandelafstanden meer afhangen van snoeigedrag dan dat het inherent aan de plant is.
Dit veroorzaakt opmerkelijk weinig chaos, ten opzicht van andere planten. De wortelstokken hebben de neiging om richting de zon te groeien. Bananenplanten worden in rijen geplant die, wanneer correct gedaan, allemaal dezelfde kant op kunnen schuifelen. Het lijkt erop dat plantages daarop vooruitziend enkele meters van de plantage open houden voor wandelruimte. Bewijs hierdoor is echter anecdotisch.

Bananen zijn al vele eeuwen gecultiveerd in Zuid-Oost Azië (waar ze oorspronkelijk vandaan komen), en vertonen zodoende eveneens al sinds mensenheugenis wandelend gedrag. Dit gedrag komt voort in meerdere regionale mythen. Zo werd in de Vietnamese Hồng Bàng Dynastie verteld dat de onsterfelijke God van de bergen Sơn Tinh eens de natuurlijke plaats van alle bomen en planten wilde vast stellen. Alle bomen en planten stuurden een afgezant, en elk kreeg een plek toebedeeld die perfect pastte. De bananenplant kwam echter veel te laat doordat die onderweg overal z'n grote trossen vruchten bleef showen. Bij aankomst was de bijeenkomst al lang over, zodat de bananenplant geen eigen plekje kreeg. Daarom zouden bananenplanten voor eeuwig dolen en zich verplaatsen.

Ter Samenvatting: Bananenplanten hebben geen stam, maar een pseudostam bestaande uit bladstelen. Deze sterven na de bloei af. Nieuwe scheuten komen uit dezelfde, ondergrondse, wortelstok omhoog. Doordat nieuwe scheuten op een nieuwe plek omhoog komen, lijkt het alsof bananenplanten zich langzaam verplaatsen. Bronnen verschillen voor totale verplaatsing van 40 cm tot meters; vermoedelijk komt dit doordat in praktijk veel nieuwe scheuten worden gesnoeid, zodat de plaats van de nieuwe plant kan worden gecontroleerd.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 24-01-2014, 17:10:58
Zo, ben afgelopen week nogal druk geweest - maar heb nu weer tijd :)

Vind het altijd wat moeilijk in te schatten wat wel, en niet, bekend is.
Deze zit in de categorie die wellicht reeds bekend is?





#7

Categorie:
Uhhh laten we het houden op Biologie
Feit: Je hebt meer bacteriën in je lijf dan eigen cellen

Achtergrond:

We hebben zo'n 1014 bacteriën, tegenover maar zo'n 1013 eigen cellen. Anders gezegd, we hebben nogal veel eigen cellen, maar nog tienmaal zoveel bactereën. Daarentegen zijn lichaamscellen veel groter, zodat die alsnog de overgrote meerderheid (97-99%) van ons lichaamsgewicht uitmaken.
Desalniettemin is het een interessant, en enigszins bevreemdend, om te bedenken dat wanneer je naar cellen kijkt het meeste van ons, eigenlijk niet van ons is. Tuurlijk, de bacteriën zitten in ons, maar ze zijn genetisch totaal anders en doen lekker wat ze zelf leuk vinden. Daarentegen helpen ze ook netjes in het darmmaagstelsel met het verteren van voedsel - dus iedereen is blij. Maar toch, niet van ons. In tegenstelling tot bijvoorbeeld benen. Als ik een been verlies, dan kan ik nog steeds zeggen dat ik mijn been heb verloren - en dat ik daar gemengdnegatieve gevoelens over heb, want ik was in alle eerlijkheid nogal aan mijn been gehecht.
Mijn been heeft niet zulke gevoelens terug, wat misschien ondankbaar is, en heeft niet het idee dat'ie nu een lichaamsprotese met de vorm en functionaliteit van mij moet gaan zoeken. Sterker nog, ik kan mijn andere been laten afzetten en het eraan Lijmen (het been) - inclusief andere optionele delen, maar het enige resultaat is dat ik steeds kleiner (fysiek en mentaal) word.
Dus ach, zijn benen zo heel veel anders als instrumenten dan de bacteriën? Ja, benen merk je eerder op als je ze ineens mist - maar of je het lang overleefd zonder bacterieën..

Dus het deel wat mij mij maakt zijn niet mijn bacteriën, of mijn benen, of mijn linkeroor - hoewel ik allen niet graag zou missen. Het zit eerder, schijnbaar triviale, dingen als een lichtelijk schertsende inborst, een kennis van Plutarchs paradoxen, en een referentionele schrijfstijl. Meer dus de mentale aspecten. Gelukkig, daarom, zijn we altijd nog Baas In Eigen Brein (houden we niet allemaal van de bieb?!). Puur onze eigen neuronen die daar boodschapjes doorseinen, en er op onbekende manier iets geheels mee maakt. Mij mij maakt.

Ennnnn ook dat is niet helemaal waar. Want er zitten wel heel veel neuronen in de hersenen, ongeveer 1011, maar zitten eveneens ongeveer 5-10 maal zoveel gliacellen (glia = lijm). Dit zijn de helden die zelden worden genoemd, maar al het vuile werk opknappen. Toevoer van voedingsstoffen, opruimen van overmatige ionen, houden alles op z'n plek, zorgen dat neuronen sneller kunnen communiceren. Als neuronen de gelauwerde professoren zijn, dan zijn gliacellen de secetaresses die zorgen dat die wereldvreemde figuren niet onder de tram lopen. Natuurlijk zijn die neuronen zich er niet van bewust dat hun geliefde en vertrouwde gliacellen van buitenaf worden aangestuurd door aliens en/of de NSA.. Ho, wacht, de deurbel gaat..

Ter samenvatting: Nog even snel; we hebben veel cellen, maar bevatten nog meer bacteriën. Zelfs op je hersenen kan je niet bouwen, want die bestaan voor een minderheid uit neuronen.
Nou, ik ga even de deur open doen, als ik nooit meer terug kom waren het de aliens en/of NSA.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 27-01-2014, 17:19:13
#8

Categorie:
Geschiedenis
Feit: Een luttel schakelaartje heeft veruit de grootste nucleaire ramp ter wereld voorkomen.

Achtergrond:

Dit gaat natuurlijk in de Koude Oorlog plaatsvinden.
Wereldmachten waren lichtelijk panisch, dus America wilde (in geval van een Nucleaire oorlog) in elk geval terug kunnen meppen. Om dat te bereiken waren er enkele missies die inhielden dat er op elk moment, 24 uur per dag - 365 dagen per jaar, een serie B-52 bommenwerpers in de lucht waren met functionerende nucleaire bommen. En dan gaat het weleens fout. En als het dan fout gaat, kan het ineens heel erg fout gaan.
In januari 1961 bleek tijdens het bijtanken dat een van die bommenwerpers (met twee waterstofbommen aan boord) een brandstoflek had. Dit verergerde snel, het vliegtuig werd onbestuurbaar - en stortte neer vlakbij Goldsboro in North-Carolina. Vijf van de acht inzittenden overleefden de crash met behulp van hun parachutes, drie niet. Dat gebeurd af en toe, is treurig, maar nog geen nationale ramp in zichzelf. Het werkelijke probleem waren de veiligheidsmechanismen, die (gezien hoe belangrijk hun functie was) niet geheel veilig genoeg waren.

Beide bommen hadden 4 veiligheidsmechanismen, maar een daarvan was geactiveerd toen het geheel begon te vallen. Voorts waren twee andere mechanismen onklaar geworden (in elk geval bij een van de twee bommen) toen het vliegtuig uit elkaar begon te vallen tijdens het neerstorten. Hierdoor was deze waterstofbom volledig klaar om te ontploffen, op een luttel schakelaartje na die nog op Safe stond in plaats van Armed. Zulke complexe bommen hebben vaak een eigen parachute, die zich ontvouwd wanneer de bom naar beneden komt, opdat hij niet te hard inslaat en desintegreerd alvorens te kunnen ontploffen. Deze bom werd dan ook netjes aan z'n parachute in een boom in North-Carolina gevonden
Spoiler: bomboom (klik om te tonen/verbergen)

Van de andere bom is veel minder bekend. Hierbij klapte de parachute niet uit, stond niet geheel aan, en boorde zich meters diep de grond in. De componenten konden nooit goed worden opgegraven, door een overstroming van grondwater. Daarentegen bleek het schakelaartje bij deze bom wel reeds op Armed te staan. Het Amerikaanse leger heeft daarom het grond in de nabije omtrek opgekocht. In de omgeving kwamen desalniettemin een hoop klachten dat het grondwater radioactief was en voor, verder onverklaarbare, medische klachten zou zorgen. Dit trok verdere publiciteit aan - en was de primaire reden dat korte tijd later in stripverhalen meerdere nieuwe characters ontsproten die hun krachten ontleenden aan een radioactieve achtergrond.

Nu ben ik nog aan 1 ding voorbij gegaan, en dat is de grootte van de potentieele ramp. Er is een gangbare schaal om nucleaire rampen te ordenen - een ramp de hoogste categorie is slechts tweemaal voorgekomen: Chernobyl en Fukushima. Respectievelijke 31 en 2 directe doden; naar schatting 4000 en 130 extra doden door kanker; en beide ongeveer 300.000 mensen geëvacueerd.

Goldsboro waren 2 waterstofbommen, en daarmee een geheel andere grootte. Hoe zwaar ze precies waren verschilt per bron, maar waarschijnlijk minimaal 2.5 megaton per stuk. Dat is 250x zoveel als de atoombom die op Hiroshima viel. Andersgezegd was, het een stuk zwaarder dan alle munitie en bommen die in de historie van de mensheid zijn gecombineerd bij elkaar (atoomtests uitgesloten). Gelukkig was Goldsboro dun bevolkt, zodat naar verwachting 'slechts' 60.000 mensen meteen door de ontploffing zouden omkomen (ongeveer iedereen in een straal van 15 kilometer). Grofweg even veel als in Nagasaki. Ah, de vooruitgang van wapens. Als hij op New York City zou zijn gevallen liepen de aantallen in de miljoenen doden.

Daar zou de ramp echter niet ophouden. In veel wijdere omtrek zouden mensen spontane brandwonden krijgen. Daarnaast zouden over duizenden tot tienduizenden vierkante kilometers enorme branden uitbreken. Eveneens zou de fall-out wolk zich over tienduizenden vierkante kilometers verspreiden - en met een beetje pech bijvoorbeeld Washington DC bereiken. Op de lange termijn zouden vele duizenden vroegtuidig overleiden door de straling. En dat is nog buiten beschouwing latende de enorme gevolgen op agricultuur, de gevolgen van nationale paniek, het feit in meerdere staten ineens communicatie en transport vrijwel volledig is weggevaagd wat verdere evacuatie enorm bemoeilijkt..

Ter Samenvatting: Vliegtuig stort neer, aan boord 2 waterstofbommen - elk 250x sterker dan de atoombom op Hiroshima. Een heldhaftig laag-voltage schakelaartje stond een wereldramp in de weg. Dat zou de Koude Oorlog anders hebben doen lopen. Goed plan verder, constant allerlei waterstofbommen boven je eigen land laten cirkelen.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Nieky op 27-01-2014, 17:27:56
Vanwege dit soort feitjes vond ik geschiedenis leuk  ::bravo::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Silvermaiden op 28-01-2014, 16:32:54
Vanwege dit soort feitjes vond ik geschiedenis leuk  ::bravo::

Ik ook :).

HDD, heerlijk al deze feitjes!
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 28-01-2014, 17:59:00
Geen probleem :)


Bij het uitwerken leer ik af en toe ook nog wat ;)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Stormpie op 28-01-2014, 19:56:35
is super interessant om te lezen!!
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 30-01-2014, 17:44:48
#9

Categorie:
Natuurkunde
Feit: Deeltjes kunnen sneller dan de snelheid van licht

Achtergrond:

Zonder dat onze grote vriend Einstein zich in z'n graf omdraait.
Dat niets sneller dan het licht kan wordt vaak gepostuleerd, en het is niet zozeer fout maar onvolledig.

Om te beginnen gaat het altijd om het verzenden van informatie. Als ik met een laser naar de linkerzijde van de maan straal, en met een vliegensvlugge polsbeweging straal ik ineens naar de rechterzijde, ben ik waarschijnlijk sneller dan dat licht van dat ene punt naar het andere punt kan gaan. Maar dat ik eerst iets hier iets straal, en dan daar, is niet een eenduidig iets. Er is niet iets dat van links naar rechts gaat, ja, mijn laserlichtbundel, maar dat zijn allemaal aparte deeltjes. Ik kan daarmee geen informatie overzenden. Preciezer is dus al dat je geen informatie sneller kunt zenden dan het licht.
Om nog preciezer te zijn is de lichtsnelheid variabel. Hoho, zeg je nu - nee volgens die gekke natuurkundigen is alles relatief behalve de lichtsnelheid. Dat is niet zo, alles is relatief behalve de lichtsnelheid in een vacuum (c). Die is 300.000 km per seconde. Licht gaat een stuk sneller als het door iets [: een medium] gaat. Bijvoorbeeld door water gaat licht een kwart langzamer (0.75c). Om precies te zijn moeten we dus zeggen: "informatie [hetgeen 1 deeltje kan zijn] kan niet sneller dan de snelheid van licht in een vacuum".

Maar we kunnen dus een medium bedenken waar licht heel langzaam in gaat? Ja, dit heet "slow light" - in recente jaren is het gelukt om de snelheid van licht in zogenaamde halfgeleiders terug te brengen tot loopsnelheid, zelfs tot stilstand. Dus we kunnen allemaal sneller dan de snelheid van licht, zolang we het licht maar een fikse handicap geven.
Geladen deeltjes kunnen het zonder handicap: in mediums kunnen ze sneller gaan dan het licht door die stoffen gaat.



Wat je dan krijgt is bijna hetzelfde als wanneer je de de geluidssnelheid breekt (zie onderstaande spoiler). Wat in dat geval gebeurd is dat er drukgolven worden opgebouwd, maar het object sneller gaat dan de drukgolven - dus die breekt er doorheen. Het laat een golffront in de vorm van een kegel achter van de drukgolven die niet sneller dan de snelheid van het geluid (in dat medium) kunnen. Interessant genoeg gaat het object, puur door deze snelle beweging, geluid maken. Het hoeft niet uit zichzelf geluid te maken - de drukgolven door de snelheid zorgen ervoor.
Precies hetzelfde gebeurd er, maar op een veel kleinere schaal, wanneer kleine geladen deeltjes sneller gaan dan de snelheid van licht in dat medium. Behalve dat het nu licht is in plaats van geluid. Dus wederom kan de uitbreidende kegel van licht het deeltje niet bijhouden; en zorgt het deeltje voor licht zonder dat het uit zichzelf licht uitzend. In de praktijk zien wij dit als blauwig licht, en is dit het meest bekend bij kernreactors. Hier zijn heel veel geladen deeltjes, die onder water (een medium) worden gehouden waarin ze sneller dan de snelheid van licht (in dat medium) kunnen. En dus komt er in kernreactors een blauwig licht vanaf de radioactieve stralen (zie wederom onderstaande spoiler). Dit heet Cherkov straling.
Daarnaast wordt verondersteld dat dit de reden is dat austronauten in de ruimte gemiddeld eens per 3 minuten lichtvlekken of lichtflitsen zien. Ongefilterde kosmische straling gaat door hun oog, sneller dan licht kan gaan in hun oog - en veroorzaakt daar een lichtvlek of lichtflits.

Spoiler: geluids- en lichtbarriere (klik om te tonen/verbergen)

Ter samenvatting: Informatie kan niet sneller dan de snelheid van licht in een vacuum. Licht gaat daarbuiten langzamer (soms zelfs heel langzaam: slow light). Geladen deeltjes kunnen sneller door deze substanties. Dit is het licht-equivament van de geluidsbarriere. Hierbij wordt licht uitgezonden - dit zorgt voor de blauwige gloed in kernreactors, en is vermoedelijk de reden voor lichtflitsen die astronauten ervaren.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Stormpie op 31-01-2014, 12:19:43
moet dit wel een paar keer lezen  8)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 31-01-2014, 14:29:51
Iets specifiek dat verdere uitleg behoeft?
Heh, ik zit steeds tegen de max van 5000 tekens aan - dus moet proberen het ongeveer helder te krijgen in beperkte ruimte :P

Opzich zitten er heel veel interessante fenomenen in de natuurkunde - maar sommige zijn gewoon gezien de beperkingen niet uit te leggen :(
Dus die gebruik ik maar niet ;)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 4-02-2014, 17:38:05
10!
Met deze posts zit ik overigens vrij consistent op/rond/net-boven de maximale lengte van 5000 karakters.
Zit te overwegen om de stukjes op scribd te mikken en hier gewoon de feit + nummer + categorie te plaatsen, maar dan een scribd link voor de achtergrond.

Maargoed, moet maar even kijken.




#10

Categorie:
Fauna
Feit: Haaien staan niet helemaal bovenaan de voedselketen, maar worden ook gegeten

Achtergrond:

Niet op de flauwe manier dat in feite de mens vrijwel over het toproofdier (in mooi Engels: apex predator) is. En eveneens niet op de manier dat er honderden verschillende soorten haaien bestaan, waarvan de kleinste maar zo'n 20 centimeter wordt en vast door anderen wordt gegeten.
Er zijn daadwerkelijk andere dieren in de zee die haaien eten van het soorten waarbij normaal mensen snel wegzwemmen.
Als men denkt aan pelsrobben, dan zijn dat knuffelige beesten - die eventueel achterna worden gezeten door haaien
Spoiler:  aaaawwww & oooeeehhh!! (klik om te tonen/verbergen)

Wat enigszins mist in dat beeld is dat mannetjes pelsrobben zo'n 2.5 meter lang kunnen worden, 300kg zwaar - en dat kleinere haaien die toevallig in de buurt zijn op moeten passen. Haaien bevatten uitermate voedzame magen en levers; hetgeen ook de reden is dat onderstaande pelsrob in kort tijdsbestek 5 grote blauw haaien (1.5 meter, 40 kg) doodde en deze delen op at.
Spoiler: uhhhhh (klik om te tonen/verbergen)

Hoewel een anderhalve meter grote haai niet iets is om tegen te komen terwijl je lekker je pootjes aan het baden bent, zullen deze je niet opeten. Maar de grotere soorten zullen toch niet worden gegeten? De citroenhaai (2.5meter, 100kg), de beruchte grote witte haai (5 meter, 900 kilo) - of ach, als we dan toch bezig zijn, die grote vriendelijke reuzen de walvishaaien (10 meter, 9000 kilo). Er is toch vast geen dier die het waagt daar op te jagen?

Orka's wel.

Orka's zijn vrij fascinerende dieren waar een kort stukje met geen mogelijkheid recht aan kan doen. Er zijn verschillende soorten orka's, die vrij specifieke prooidieren hebben. Sommigen eten pinguïns, anderen zeeleeuwen - en enkele in gevangenschap hebben zelfs geleerd over te geven, waar vogels op af komen, waarna ze de vogels eten. En sommigen eten dus haaien. Enige tijd geleden was er een video uit Nieuw-Zeeland waarbij een haai zichzelf bij een strand aan laat spoelen om aan een orka te ontkomen. Daarnaast was er al eerder anecdotisch bewijs hoe orka's diepzee Sluimerhaaien opdoken en deze uit elkaar scheurden om slechts de lever op te eten (de rest is oneetbaar).
Spoiler: vid & anecdote (klik om te tonen/verbergen)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 4-02-2014, 17:38:25
..vervolg..

Daar stopt het echter niet bij, ook grote witte haaien gaan er tegenwoordig vandoor wanneer er orca's in de buurt zijn. Bij de Farallon eilanden, net ten westen van California, kwamen jaarlijks tientallen witte haaien bij-een om zich te voeden op zeehonden en zeeleeuwen. Tot ergens in 1997 toen een orka een witte haai verdronk - en de witte haaien spontaan verdwenen. Een van de haaien uitgerust met een zendertje - zodat achteraf te zien was dat die rond de aanval ineens 500 meter dook, en in een stuk naar Hawaii zwom.
Sowieso zijn orka's veel beter uitgerust voor dergelijke gevechten. Haaien hebben vrij kleine snijdende tanden, om grote wonden te veroorzaken zodat de prooi snel dood gaat door bloedverlies. Orka's hebben grotere bottere tanden, en gaan voor kracht. Dit wordt daarentegen niet gebruikt om haaien uit te schakelen. Tijdens de aanval gaat de orka op z'n kop zwemmen, klemt de haai in z'n bek, en draait om. Haaien zijn, zodra ondersteboven, spontaan verlamd (zgn tonische immobiliteit). De orka houd de haai zo op z'n plaats, die verdrinkt doordat haaien stromend water nodig hebben door hun kieuwen om te blijven ademen. Op eenzelfde manier verdrinken orka's roggen en zelfs de enorme walvishaaien.

Orka's zijn daarom uitstekend geschikt om stranden haai-vrij te houden. Witte haaien gaan er vandoor wanneer orka-geroep onder water wordt afgespeeld. Daarnaast is er geen geval bekend waarin orka's in het wild mensen hebben opgegeten. Vermoedelijk komt dit doordat ze zo uitzonderlijk kieskeurig zijn - rob-etende orka's jagen bijvoorbeeld niet op de 'verkeerde' soort rob indien die langs zwemt, of andere potentieele prooidieren.
Zodoende zijn orka's afgericht om in Nieuw-Zeeland en Australië de stranden waar de meeste haaien voor komen veilig te houden. De orka's worden beperkt gevoerd opdat ze in de buurt blijven. Daarnaast worden ze beloond wanneer ze een haai doden, zodat ze worden geconditioneerd dit te blijven doen. Doordat orka's in zeeën over de gehele wereld voorkomen (op de Baltische Zee, en delen van de Noordzee na) begint deze ecologische manier in grote gebieden navolging te vinden. Daarnaast wordt onderzocht of orka's kan worden aangeleerd om kleine bootjes in de buurt van Somalië om te varen.

Ter samenvatting: Pelsrobben worden niet alleen door haaien gegeten, maar eten ze ook. Orka's zijn helemaal moordmachines, hoewel ze vaak alleen levers (en soms magen) van de gevangen haaien eten. De draaien de haai op z'n kop, waarna deze verlamt en stikt. Hierdoor jagen ze zelfs witte haaien de stuipen op het lijf; maar mensen vinden ze wel lief.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Niuno op 4-02-2014, 17:55:38
 ::bravo:: Weer wat geleerd.

Dit heb ik nooit geweten over de Romeinse Keizertijd.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 4-02-2014, 18:13:29
Free Willy ::bravo::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: NextGP op 4-02-2014, 19:54:39
Wat een leuk feitje!  :D

Maar heeft de orka ook natuurlijke vijanden? Of staat die wel boven aan de voedselketen?
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 4-02-2014, 22:41:14
Zo ver ik kon vinden staan ze bovenaan.

Het is mogelijk dat er in enkele gevallen cannibalisme optreed - maar dat is op basis van maaginhoud, waarbij het kan zijn dat het slachtoffer reeds dood was (bv door walvisvaarders).
Daarnaast is er een beperkt gevaar voor jonge orca's, door de grote haaiensoorten.

Maar in praktijk zijn er geen andere zeedieren die volwassen orca's eten. Denk dat daar 2 grote oorzaken voor zijn.

1. Ze zijn enorm.
Orka's zijn slechts iets groter (gemiddeld misschien een meter) dan een grote witte haai, maar ze zijn totaal anders gebouwd (zie spoiler).
Haaien zijn gestroomlijnde vissen, vrij licht gebouwd.
Orka's aan de andere kant zijn dolfijnen, en dus zoogdieren. Dus die hebben onhandige dingen als longen, en zijn warmbloedig. Dus ze hebben een omringende vetlaag van een kleine 10cm dik. Orka's zijn dus meer gewichtsklasse zwaargewicht.
Hoewel ze dus qua lengte weinig verschillen, zijn orka's zo'n vijfmaal zwaarder. Die worden niet zo snel aangevallen.

Spoiler: anatomie orka en haai (klik om te tonen/verbergen)

2. Ze zwemmen doorgaans in groepen van 2-12 orka's.
Andere roofdieren die theoretisch 1 op 1 een kans maken tegen een orka, zijn alleen. En maken geen schijn van kans tegen een groep.
Zelfs wanneer er meerdere haaien aanwezig zijn (zoals bij de Farallon eilanden) vormen ze geen samenhangende groep.
Dat doen orka's wel, en ze zijn extreem intelligent - dus die kunnen goed als een groep opereren.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Test op 5-02-2014, 00:58:03
Ik lees dit nu pas ::oink:: Mooi topic HDD. Ik ben fan. ;D Heb nog niet al je dwaalwegen gelezen, maar wie bewaart, die heeft nog wat, zal ik maar zeggen. Doet me een beetje denken aan mijn wetenschappelijke scheurkalender, die in de w.c. hangt, maar dan leuker. ::ok::

Trouwens, is dit topic niet meer wat voor "De huiskamer"? Lekker met de open haard aan en een goed glas wijn? Tis eigenlijk Relaxhoek onwaardig m.i.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: D*N op 5-02-2014, 01:07:25
Ik vind orka's zo schattig ::love::, ook al zijn het moordmachines  ;D.

Leuk feitje, erg interessant ::jaja:: Hadden ze hier een hoorcollege over gehouden dan was ik gewoon serieus geïnteresseerd geweest
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: NextGP op 5-02-2014, 07:38:20
Zo ver ik kon vinden staan ze bovenaan.

...

Leuk antwoord!  ::ok:: :D Ga het bijna jammer vinden dat ik geen biologie heb  ::hypocriet::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 5-02-2014, 09:45:59
Merci allen :)

Trouwens, is dit topic niet meer wat voor "De huiskamer"? Lekker met de open haard aan en een goed glas wijn? Tis eigenlijk Relaxhoek onwaardig m.i.

Ohhh dat had ik niet eens overwogen..

Hmm ja wellicht. Ik weet niet, ik kom alleen in de huiskamer voor de dromen- en overlijdingstopics - dus het zat niet echt voor in mijn gedachten :P
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 8-02-2014, 17:52:36
Heb even wat weinig tijd - maar deze kan wel tussendoor :)

#11

Categorie:
Huis-tuin-en-keuken
Feit: Ciabatta is een heel modern brood

Achtergrond:

Ik ging er eigenlijk vanuit dat iedereen bekend is het met Italiaanse platbrood Ciabatta? Anders mist dit feitje elk doel ;D
Vrij langwerpig, zeer luchtig, plat brood? Wacht, elk feitje is meteen beter wanneer je er een plaatje van wikipedia voor steelt.
Spoiler: Een ciabatta (klik om te tonen/verbergen)

Ciabatta wordt weleens geacht onlosmakelijk met Italië verbonden te zijn.
Met pizza's, met pasta's, met rijtjes tomaat, mozerella en basilicum, met olijfolie, ondergaande zonnen, wijnen, mooie vrouwen, mooie uit elkaar vallende auto's, met schitterende uit elkaar vallende Romeinse tempels.. enfin, een hoop vergankelijke schoonheid en een hoop geschiedenis.
Maar al die positieve delen van Italië ten spijt, de Fransen hadden iets dat de Italianen niet hadden.
Stokbrood.
Natuurlijk, de Italianen hadden bijvoorbeeld foccacia's - een directe overlevering van de Romeinen die het brood in midden van de oven bakten (wortel van foccacia is focus). Desalniettemin werd een groot deel van het brood dat in Italië voor sandwiches werd gebruikt geïmporteerd als stokbroden uit Frankrijk, waarna het in Italië werd afgebakken.
Dit werd met lede ogen door Italiaanse bakkers aangezien, totdat Arnaldo Cavallari na lang testen een nieuw brood ontwiep, de ciabatta. Het jaar was 1982.
Spoiler: Onze grote vriend Cavallari (klik om te tonen/verbergen)
Het brood won snel aan populariteit, en verspreidde zich de wereld over. Je zou kunnen zeggen 'de rest is geschiedenis', zolang je een beperkte visie hebt op het begrip geschiedenis.

Vernieuwend aan het brood is de hoge mate van vloeibaarheid; voor het bakken bestaat het brood meer uit een beslag dan een deeg. Normaal zijn brooddegen vrij vast, zodat je bijvoorbeeld bolvormige broden kunt krijgen. Als je dat met een ciabatta probeert te doen vloeit het weg.
In vroeger tijden was dit niet mogelijk geweest. Het fenomeen van de bakkerij is weliswaar al duizenden jaren oud (zo waren ze er al bij de oude Egyptenaren); de functie is door de jaren veranderd. In de middeleeuwen was het in Europa gewoon dat de bakkerij als publieke oven dienden. Huisvrouwen konden 's ochtends deeg aanleveren, waarna ze het 's middags gebakken op konden halen. Hiervoor is het dus niet handig om een klotsend deeg te hebben.
Deze methode van brood bakken was echter aanleiding tot veelvuldige oplichting door bakkers toen deze ook zelf brood gingen produceren en verkopen. Van het aangeleverde deeg werden stukken afgehaald, waarna de bakker dit zelf kon gebruiken om brood te maken. Hiervoor werd bijvoorbeeld gebruik gemaakt van geheime luiken in de oven waarbij een leerling of jonge jongen de oven in kon om delen van het deeg te stelen.
Om te voorkomen dat ze als oplichters werden gezien kwam het bij bakkers in zwang om een extra brood mee te geven - dit is ook de reden dat een zogenaamd bakkers dozijn bestaat uit 13 in plaats van 12.
De bevolking nam zelf ook maatregelen, en neigde ernaar om de grootte van het aangeleverde beslag af te meten aan het eigen schoeisel. De bijnaam voor zulke aangeleverde broden werd zodoende genoemd naar slippers / sloffen / pantoffels: ciabatta. Door deeg aan te leveren van bijvoorbeeld 1 slof breed en 2 lang, werd het zeer moeilijk om deeg te stelen door bakkers. Daarnaast had iedereen z'n eigen maat brood, zodat minder vaak onenigheid bestond van wie een brood was.
Doordat in later eeuwen brood minder vaak werd aangeleverd verdween deze gewoonte uit het dagelijks leven - maar het woord ciabatta bleef bestaan als alternatieve naam voor hele broden. Toen Cavallari poogde om zijn nieuwe brood een nationaal symbool te maken nam hij daardoor de naam ciabatta over.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Dolfie op 8-02-2014, 22:57:08
Ciabatta zal voor mij nooit meer hetzelfde zijn  :(
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 12-02-2014, 14:30:11
Zo, de Olympische Spelen.

Ik heb eigenlijk wat te veel feitjes in die categorie ;D Dus ik zit nog even wat te dubben hoe ik ze ga verdelen.
Misschien een serie kortere; misschien een paar langere.
In elk geval komt de eerste vandaag of morgen.


Maar tussendoor als zoethoudertje iets dat ik verder niet kon gebruiken:
Olympisch gouden medailles bestaan voor het veruit grootste gedeelte uit zilver. In het geval van de winterspelen momenteel: een gouden medaille is 525 gram zilver en 6 gram goud (dus ongeveer 1%).
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 13-02-2014, 17:32:09
Olympische Spelen dus - tijd voor wat bijpassende dingen.
Laten we beginnen bij het begin.


#12

Categorie:
Geschiedenis / Sport
Feit: Keizer Nero heeft meerdere Olympiades gewonnen, als zanger

Achtergrond:

Olympiades, niet Olympische Spelen. In het Oude Griekenland werden 4 verschillende spelen gehouden, die samen de Olympiades vormden. De oudste hiervan waren de Olympische Spelen. Deze werden gehouden ter ere van oppergod Zeus, en waren een mengeling van religieuze en sportieve activiteiten. De directe aanleiding is onbekend; het kwam voor dat bij begrafenissen hardloopwedstrijden met prijzen werden gehouden. Daarnaast vermeld Pausanias dat de eerste Olympische Spelen werden gehouden door vrouwen. Deze hadden een hardloopwedstrijd om priesteres voor de godin Hera te worden. Later kwam hier een hardloopwedstrijd voor jonge mannen bij om metgezel van deze priesteres te worden. Daarentegen wordt deze verklaring opgetekend door Pausanias in de 2de eeuw n.Chr. - dus bijna een millenium na dato; betrouwbaarheid kan zodoende een moeizaam punt zijn.
De eerste (algemeen geaccepteerde) Olympische Spelen werden gehouden in 776 v.Chr en bestonden uit een enkele hardloopwedstrijd tussen twee uiteinden van een stadion, zo'n 200 meter. Later werd dit uitgebreid met andere onderdelen, zoals langere loopafstanden; hardlopen met gedeeltelijke wapenuitrusting aan; worstelen; boxen; en een pantatlon (destijds: 200m hardlopen, worstelen, verspringen, discus werpen en speerwerpen).

We weten het jaartal van deze eerste spelen vrij goed, doordat de vierjarige cycli van verschillende Spelen uiterst nauwkeurig bij werden gehouden. Sterker nog, ze werden in het oude Griekenland gebruikt als overkoepelende (dus: stads-onafhankelijke) jaartelling om andere gebeurtenissen zoals oorlogen aan te structureren. De andere spelen van de cyclus vonden op andere plekken plaats, in andere jaartallen, en waren andere kransen te verdienen. De Olympische spelen namen plaats in het eerste jaar (olijfkrans), en de Pythische Spelen in elk derde jaar (laurierkrans). De Nemeïsche spelen (selderij-krans) en Istmische Spelen (dennenkrans) waren waarschijnlijk elke twee jaar, in jaar 2 en 4; hoewel er ook aanwijzingen zijn dat ze niet in hetzelfde jaar konden plaatsvinden.
Deze spelen waren centraal in het Griekse interne politieke klimaat. Ze vormden bruggen tussen de stadsstaten. Tijdens de Spelen werden oorlogen opgeschort door een algeheel geldende wapenstilstand - zodat deelnemers vrij en onbevreesd konden reizen.

Spelen verschilden onderling waar de nadruk op lag. Zo hadden de Nemeïsche en Istmische spelen bijvoorbeeld paardenrenwedstrijden over verschillende afstanden; en hadden de Istmische en Pythische spelen artisitieke categoriën. Bij de Istmische Spelen was daarbij vermoedelijk zelfs toegestaan aan vrouwen om mee te doen. Dit was voor het grootste gedeelte van de Spelen verboden; alleen in de latere eeuwen werden er speciale categoriën toegevoegd, waarschijnlijk onder Romeinse druk. Sterker nog, getrouwde vrouwen waren verboden de Spelen te zien - op straffe van een klif af te worden gegooid. Deelnemers aan de Spelen waren namelijk naakt. Ook hierbij waren enige uitzonderingen; ongetrouwde jonge meisjes mochten waarschijnlijk wel toeschouwen; en in Sparta mochten vrouwen niet alleen toekijken maar ook deelnemen.
Bij de Pytische Spelen waren er verschillende artistieke categoriën; deze bestonden reeds voor de athletische onderdelen. Zo waren er onderdelen in muziek, zang, dans, acteren, en schilderen.
Iedereen mocht meedoen met de spelen, zolang men -als gezegd- maar man was. En vrij. En Grieks. En rijk genoeg om te voorzien huisvesting, reiskosten, algemeen levensonderhoud, training, uitrusting en dergelijke. Men mocht niet op goed geluk meedoen, in tegenstelling: bij de Olympische Spelen moesten deelnemers vooraf bij het beeld van Zeus zweren minimaal 10 maanden te hebben getraind.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 13-02-2014, 17:32:29
vervolg..

Toch werden uitzonderingen op de regel gemaakt dat deelnemers Grieks moesten zijn; bijvoorbeeld voor buitenlandse machthebbers. Zoals de Romeinse keizer Nero in het jaar 67 n.Chr. Voor de rest steun ik enigszins op een Romeinse tijdsgenoot, de historicus Suetonius (http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Nero*.html)(70 - 130 n.Chr; voorts afgekort tot Sue). Hierbij moet meteen worden opgemerkt dat Sue relatief veel roddel en achterklap bevat voor een historicus - zodat ook hier een vaatje zout moet worden genomen.

Sue meldt dat Nero een vrij grote voorliefde had voor zang, en zich liet trainen door de grootste zanger van de tijd. Hoewel Sue hem beschrijft als hebbende een zwakke en schorre stem, weerhield Nero dat niet om veelvuldig te zingen in Romeinse theaters en wedstrijden. Het was blijkbaar in sommige (Griekse) steden, waar zangwedstrijden werden gehouden, het gebruik om zangprijzen aan Nero te zenden. Nero ontving degenen die deze prijzen brachten graag aan zijn tafel. Schijnbaar smeekten enkele Grieken hem te zingen, waarna ze zijn zang met luid applaus verwelkomden. Hierop meldde Nero dat alleen de Grieken een oor voor muziek hadden, en zijn zang waardig waren - en hij vertrok per direct naar Griekenland voor een zangcompetitie. En dit verzin ik dus niet - lees Sue er zelf maar op na.

Nero wilde daarentegen meteen alle Griekse spelen meepakken, ondanks dat het nog jaren zou duren voordat sommigen zou gebeuren. Dus Nero verordende dat ze nu allemaal hetzelfde jaar moesten plaatsvinden, en voegde voorts een muziekcategorie aan de Olympische Spelen toe hoewel die normaal alleen athletische onderdelen had. Nero nam deze competities uiterst serieus, hoewel hij natuurlijk boven de regels stond. Zo mocht niemand het theater verlaten als hij zong, en meld Sue dat vrouwen tijdens zijn zangoptredens geboorte hebben gegeven, dat mensen van de muur sprongen, of zich dood hielden om voor de 'begrafenis' naar buiten te worden gedragen. Zoals ik al zei, misschien is Sue niet altijd geheel feitelijk.
Natuurlijk won Nero consequent ongeacht zijn performance; waarna hij de beelden van eerste overwinnaars neer liet halen en vernietigen. Daarnaast deed hij bij veel Spelen mee aan paardenrennen. Bij de Olympische spelen reed hij met een span van 10 paarden, waarbij hij uit de wagen viel, en moest opgeven. Desalniettemin kreeg hij de overwinnaarskrans.
Toen alle Spelen waren geweest verliet hij Griekenland; waarbij hij de gehele provincie uitgebreidere rechten gaf tot zelfbestuur; en de scheidsrechters van de Spelen grote sommen geld. Eind goed, al goed - iedereen blij. Behalve vermoedelijk de andere zangers die meededen. En de vrouwen die tijdens zijn zang moesten baren. Die Nero toch, wat een boefje.

Ter Samenvatting: Er waren meerdere soorten Spelen, waaronder de Olympische, die een centraal deel van de Griekse interne klimaat vormden. Sommige Spelen hadden naast atletische onderdelen ook artistieke, zoals zang. De Romeinse keizer Nero uit de eerste eeuw had een grote voorliefde voor zang. Opdat hij allen, als deelnemer, af kon gaan werden ze allemaal verzet naar hetzelfde jaar. Nero bleek uiterst succesvol in zang en paardenrennen, hoewel dat niet geheel door zijn kwaliteiten kwam.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 13-02-2014, 21:42:52
selderij krans ::rofl::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Stormpie op 13-02-2014, 22:33:59
een multifunctionele krans, kon je later altijd nog soep van koken..
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 13-02-2014, 22:36:47
Eigenlijk moet je dan eveneens de laurierkrans proberen te winnen ::ok::



ohja, sidenote: in praktijk beloonden de stadsstaten hun winnaars wel met geschenken (zoals daar zijn: olijfolie, geld, en vermoedelijk hopen vrouwelijke aandacht) - dus uiteindelijk ging het niet alleen om de eer en een soepkrans ;D
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: NextGP op 14-02-2014, 21:10:25
Jeej, oude Rome en Griekenland onderwerp!  :D
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 14-02-2014, 21:31:54
Heb m'n lijst niet bij de hand, maar volgens mij gaan ze nog wel een aantal maal voorbij komen ::ok::


Hoewel ik idealiter wat andere gebieden/perioden qua geschiedenis meeneem, die zullen onbekender zijn :)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 17-02-2014, 20:31:39
Zo, heb de rest in 1 feit gepropt ;D Ja, nu is het inderdaad heel lang.




#13

Categorie:
Geschiedenis / Sport
Feit: Artistieke onderdelen van de Olympische werden geschrapt omdat de deelnemers niet amateuristisch genoeg waren

Achtergrond:

Wat - artistieke onderdelen? Zaten die atleten dan te kleien? Jajaja, komen we zo allemaal op. De eerste 2 alinea's zijn overigens optioneel over te slaan ;)
Dit eerste gedeelte heeft betrekking op de aanleiding het en waarom. De volgende post gaat meer over de uitwerking en implicaties.

De traditionele Olympische Spelen, waar we het de vorige keer over hadden, vonden gedurende ongeveer een millennium plaats. Rond het jaar 400 werden ze verboden door Romeins keizer Theodosius I, tijdens zijn poging het Christendom de staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk te maken - waarbij de Olympische Spelen als heidens werden bestempeld en zodoende werden verboden.
Vervolgens vonden de spelen een kleine 1500 jaar niet plaats. Kleinschalig werd gedurende de 17de, 18de en 19de eeuw geprobeerd om de Spelen opnieuw op te maken, maar zonder veel succes. Een van de meest kansvolle ondernemingen waren de zogenaamde Zappas Spelen die in Griekenland tussen 1859 en 1875 werden gehouden. Deze konden echter op weinig medewerking rekenen - en in de Griekse politiek zelfs op aanzienlijke tegenstand, onder het mom dat het meten in sport ouderwets was en dat Grieken door de rest zouden worden gezien als primitief. Daarnaast mochten alleen Grieken meedoen(net als bij de oorspronkelijke Spelen) - zodat de internationale aandacht beperkt bleef.

In plaats van in Griekenland, leefden de Moderne Olympische Spelen daarom op in een klein dorpje in Engeland. Much Wenlock in Shropshire (Engeland), in recente jaren explosief gestegen naar maar liefst 4000 inwoners. In de 19de eeuw woonde hier William Penny Brookes - arts, botanicus, en zich bemoeiende met vrijwel alles van de aanleg van de plaatselijke spoorlijn tot educatie. Laten we hem Bill noemen. Bill wilde de eenvoudige arbeidersklasse verheffen, en actieve burgers van ze maken: moreel, fysiek en intellectueel zou verbetering mogelijk zijn als de arbeiders maar de kansen en een stimulering zouden krijgen.
Hiertoe richtte Bill in 1841 de Wenlock Agricultural Reading Society (WARS) op (en een bijbehorende bibliotheek) op zodat bruikbare kennis beschikbaar zou zijn. Daarnaast werder binnen WARS periodiek interesse groepen opgericht - zoals in 1850 een Olympische Groep. Deze was voor sporten buitenshuis, specifiek voor de lagere klassen, waarbij jaarlijks prijzen zouden worden gegeven. Hier rolde de Wenlock Olympian Games uit, de directe voorloper van onze moderne Olympische Spelen - deze worden nog steeds gehouden.

Hoewel de spelen plaatselijk navolging kregen, onder andere tijdelijk op nationaal niveau, brak dit idee van Bill lange tijd niet door. Totdat jaren later, in 1890, de Franse baron Pierre de Coubertin werd uitgenodigd in Much Wenlock - na een briefwisseling over educatie en sport. Wat Bill gedurende decennia niet lukte, lukte Baron Pierre in enkele jaren: in 1896 werden de eerste officieele moderne Olympische Spelen gehouden. Hij voegde hierbij zijn eigen ideeën over de oorspronkelijke spelen aan zijn nieuwe spelen toe. Zo zouden de moderne spelen wederom kunnen worden gebruikt als instrument voor vrede, aangezien de krachtmeting het doel zou zijn - niet het winnen ervan. Voorts meende hij (incorrect) dat bij de oorspronkelijke spelen alle deelnemers amateurs waren. Hierdoor mochten moderne deelnemers hoogstens een vergoeding voor hun tijd tijdens de deelname van de spelen krijgen, niet tijdens hun dagelijks leven. Aangezien Baron Pierre, net als Bill, het fysieke met het mentale wilde verenigen moesten er ook artistieke onderdelen op de spelen komen. Dit werd voor het eerst verwezenlijkt op de Spelen van 1912 in Stockholm, waarbij gouden medailles konden worden verdiend met sportgerelateerde werken in de architectuur, literatuur, muziek, schilderen en beeldhouwen. Deze spelen bekroonde het werk van Baron Pierre; niet alleen waren er nu zowel athletische als artistieke onderdelen: hij won prompt de eerste gouden medaille in de literatuur met zijn gedicht 'Ode to Sport' (geschreven onder een pseudoniem).
En zo ontwikkelde in de beginjaren de Olympische Spelen zich van aanvankelijk een kleinschalig evenement waarin zuiver amateurs streden in fysieke sporten voor de eer (en wellicht een medaille), tot een grootschalig evenement waarin zuiver amateurs streden in fysieke sporten en minder-fysieke kunsten voor de eer (en wellicht een medaille). Allemaal vanuit educatief oogpunt voor de gewone mens.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 17-02-2014, 20:31:54
..vervolgd


Na verloop van tijd, sinds de spelen van 1928 in Amsterdam, werden er onderverdelingen in de verschillende kunstcategorieën gemaakt. Zo werd Muziek onderverdeeld in zang; 1 instrument; en orkest. Anderzijds werden in de eerste 2 van die categorieën geen prijzen uitgedeeld, en bij orkest slechts Brons. Sowieso bleek de beoordeling bij de artistieke categorieën moeilijk. Zo kon het voor komen dat iemand in hetzelfde jaar bij hetzelfde onderdeel meerdere medailles won - aangezien inzendingen anoniem werden beoordeeld en men er meerdere kon inzenden. Zo pakte Zwitser Alex Diggelmann in 1948 zowel brons als zilver in schilder subcategorie "Toegepaste kunsten en kunstnijverheid" (goud werd niet uitgereikt). Intrigerend genoeg zullen sommigen met het werk van Diggelmann bekend zijn, aangezien hij vervolgens de UEFA Europa League-cup ontworp. Maar dat even terzijde.
Daarnaast bleek het dat bij architectuur de categorieën voor 'architectonisch ontwerp' en 'stedenbouw' door elkaar begonnen te lopen, en bouwsels voor beide in de prijzen konden vallen. Daarnaast was het voor architectuur vaak het handigst als het gebouw daadwerkelijk al was gebouwd, zodat inzendingen al ruim voor de spelen moesten worden bedacht. Zo won het Amsterdams Olympisch Stadion Olympisch goud in de architectuur, bij de spelen van 1928 in Amsterdam..
Andere categorieën hadden weer andere problemen. Ingezonden muziek werd nooit gespeeld, en als bladmuziek beoordeeld. Alleen in Berlijn 1936 werden de muziekstukken voor publiek opgevoerd - en prompt werden er in de categorie 'instrumentaal' geen prijzen uitgereikt.

Hoewel de opzet dus alleszins heerlijk amateuristisch aan deed waren de participanten dat niet. En dat was uiterst problematisch. Ten gevolge van de plannen van Baron Pierre moesten deelnemers amateurs zijn. Hier werd vrij strikt aan gehouden, zo werden sportdocenten (ook die op normale scholen) tot in de jaren '30 gezien als professionals, en mochten dus niet met de Olympische Spelen meedoen. Zelfs de sport waarin men professional zou zijn maakte niet uit. Jim Thorpe won in 1912 de penthathlon en decathlon, maar moest zijn medailles inleveren omdat hij eerder twee seizoenen semi-professioneel honkbal had gespeeld. Dit besluit is overigens in 1983 terug gedraaid, 30 jaar na Thorpe's dood.
Bij de artistieke categorieën liep men hier echter tegen een probleem aan. Een musicus was buiten de Olympische Spelen nog steeds musicus, en ook een architect was in het dagelijks leven geen postbode. Na de spelen van 1948 kwam er zodoende een discussie op in hoeverre de kunsten te behouden waren als Olympische onderdelen. Bij de opvolgende spelen stonden ze niet meer op het programma, in plaats daarvan werd een kunsttentoonstelling gegeven. En zo is het sindsdien gebleven. Sinds de jaren '70 werd het ideaal van amateurisme rustig aan terug getrokken bij sportonderdelen; en in 1988 werd besloten dat alle professionele sporters mee mochten doen (aangenomen dat de federatie van de desbetreffende sport dat toestond).

Ter samenvatting: De moderne Olympische Spelen begonnen als plaatselijk evenement in Engeland, voor ter fysieke en mentale educatie van de normale bevolking. Dit werd bij officieele internationale Olympische Spelen vervolgens ook meegenomen. Zodoende waren deze specifiek gericht op amateurs, en was er uitgebreide kunstonderdelen. Kunstenaars waren echter in het dagelijks leven eveneens kunstenaars, dus professionals in plaats van amateurs - waarna de kunstonderdelen werden opgeheven.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: NextGP op 18-02-2014, 17:09:20
Ik denk eerlijk gezegd dat als de Spelen nog steeds artistieke rondes zouden hebben, dat ik dan meer zou kijken  :P
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 18-02-2014, 17:43:23
Lijkt me wel aardig als die dan daadwerkelijk ter plekke zouden plaatsvinden.

Dat beeldhouwers van elk land bv.. 8 uur de tijd krijgen om hun beeld te maken; of muzikanten die in x-uur een muzieknummer in elkaar moeten draaien ;)
En dan op de achtergrond camera's en microphones erbij, zodat alles te volgen is zonder dat ze worden gestoord. ;D


Sinds het afschaffen zijn er pogingen geweest om het weer te herintroduceren, maar vooralsnog zonder succes.
Denk dat wordt verwacht dat het publiek het niet interessant genoeg zou vinden, hetgeen tegenwoordig veel zwaarder is dan of de deelnemers amateurs zijn.
Natuurlijk, sowieso met professionele sporters kunnen ook professionele artiesten meedoen.



Ohja, speaking of which. Er zijn ook meerdere andere regionale internationale spelen. En minimaal een ervan, de Jeux de la Francophonie (Spelen van de Franssprekenden), heeft verscheidene artistieke onderdelen.
Weet niet of die worden uitgezonden - volgende is in 2017 :P
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Jann op 19-02-2014, 00:05:33
Oh, wat grappig, daar vertelde mijn huisgenoot dit weekend nog over. Hij was toenterijd in Nice op stage, waar het gehouden werd.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 23-02-2014, 21:33:18
Vandaag alles veel over luiaards!
En over verhongering, maar dat hangt er wat zijdelings aan op het eind. Natuur is wreed, en dergelijke.

Heh, ik ging net over de max van 2 posts heen - totaal ~10400 characters ::) Ik moet ze echt op scribd gaan gooien ::rofl::





#14

Categorie:
Fauna / Fysiologie
Feit: Luiaards kunnen verhongeren met volle maag

Achtergrond:

Luiaards zijn een stuk fascinerender en vreemder dan je zou denken. Dus deze achtergrond gaat ook grotendeels in het algemeen over luiaards, dan het verhongergedeelte. Sterker nog, het gaat grotendeels over drievingerige luiaards, die interessanter zijn dan hun tweevingerige familieleden.


Beide soorten verschillen zowel fysiek als gedragsmatig, maar het verschil in naam komt doordat de ene twee vingers heeft, en de ander drie. Dat klinkt heel logisch, en alsof biologen heel logisch (maar saai) zijn met naamgevingen. Dat is niet het geval. In het engels heten ze three-toed and two-toed sloth, terwijl beide soorten 3 tenen per voet hebben. Sowieso is die naam misleidend, want effectief hebben luiaards vier armen, in plaats van twee armen en twee benen, inzoverre dat ze hun eigen gewicht niet kunnen dragen. De keren dat ze over de grond voortbewegen trekken ze zichzelf daardoor voort met hun voorarmen - voor een topsnelheid onder de 100 meter per uur. Vanwege deze traagheid worden luiaards nogal eens aangereden als ze een weg oversteken. In de bomen zijn ze sneller, normaal zo'n 150 meter per uur en een topsnelheid die dubbel zo hoog is! Maar ik loop vooruit (hetgeen eenvoudig is wanneer de ander zich onbeholpen vooruit moet trekken).

Luiaards dus (en in het specifiek de drievingerige, maar dat ga ik er niet meer bij zeggen). Luiaards zijn ongeveer 50 centimer, en wegen desalniettemin maar zo'n 6 kilo. Hierdoor kunnen ze eenvoudig op dunne takken en in boomtoppen verblijven, en zich verstoppen tussen trossen lianen voor roofdieren. In praktijk maakt dit het observeren van luiaards uitermate lastig, aangezien ze vaak niet te zien zijn ondanks dat de locatie via een chip exact bekend is.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 23-02-2014, 21:33:43
..vervolgd..

Het verwonderlijke aan luiaards is hoe extreem verweven ze zijn met de omringende natuur. In tegenstelling tot het gros van de andere dieren vechten luiaards niet zozeer tegen de natuur, maar worden ze er onderdeel van. In tegenstelling tot te vechten tegen de zwaartekracht [door te staan], hangen ze rustig aan takken. Dit is dan ook de reden dat ze staand hun eigen gewicht niet kunnen dragen. Hangen vereist dat de tak naar zich toe wordt getrokken, terwijl staan duwen tegen de grond is. Andere spieren.
Daarnaast geven ze zich volledig over aan de locale miniecologie. Sommige van de voorkomende plant- en diersoorten komen specifiek bij luiaards voor, zodat een enkele luiaard een gehele miniwereld op zich is.

In het bloed hebben luiaards een uitzonderlijk hoog gehalte aan virussen, zonder er klaarblijkelijk hinder aan te ondervinden. Daarnaast huist er in de vacht van luiaards een halve dierentuin. Er komen schimmels voor, teken, en letterlijk honderden torren en insekten. Daarnaast groeien er algen op luiaards, die ze meteen een handige extra schutkleur geven. De haren van de luiaards' vacht hebben speciale groeven die regenwater naar beneden leidt zodat de algen aan voldoende vocht komen. Zelf krijgen luiaards voldoende vocht uit bladeren, aangevuld met dauw.
Nog veel eigenaardiger, is dat elke luiaard honderden [tussen 30 en 120 per stuk gemeten] motten heeft. Deze motten verliezen vrij snel hun vleugels, en bewegen zich kruipend door de vacht van de luiaard voort. Luiaards vertonen zoals veel dieren weliswaar vlooigedrag, maar ook dat is karakteristiek anders. In plaats van doelbewust onrustzaaiers uit zijn vacht plukken, schraapt de luiaard met zijn klauw door zijn vacht. Dit gaat langzaam genoeg dat de klauw wordt vooruitgegaan door een golf aan verplaatsende motten. Sterker nog, de luiaard lijkt uitgebreid te investeren in zijn motten. Wekelijks heeft een luiaard een sanitaire stop, waarbij het in de boom naar beneden klimt, om bij de stam z'n behoefte te doen. Hierbij hebben de motten de tijd om uit de vacht te kruipen, eitjes te leggen in de drollen, en wederom in de vacht te kruipen. Dit is een gevaarlijk moment voor de uiterst trage luiaard, en ongeveer de helft van de sterfgevallen komt doordat ze op dit wekelijkse moment door een roofdier te grazen worden genomen. Daarnaast is deze stressvolle inspanning niet specifiek nodig, aangezien tijdens het regenseizoen luiaards zijn geobserveerd die vanaf takken hun behoefte doen. Het is daarom al vele jaren een raadsel waarom luiaards dit risico lopen. Interessant genoeg is er recent een wetenschappelijk artikel (en vele nieuws artikelen) verschenen om dit fenomeen te verklaren. De theorie is dat luiaards dit inderdaad doen vanwege de motten, waarna deze in de vacht terug keren, en op enige manier voor voedsel zorgen voor algen. Wellicht zouden de luiaards dan hun dieet kunnen aanvullen met algen. Het enige probleem is dat, ondanks duizenden uren aan observatie, luiaards nooit zijn geobserveerd hun algen op te eten. Wellicht zou dit 's nachts gebeuren, wanneer ze in praktijk niet te observeren zijn. Bij een deel van de luiaards zijn daarentegen wel delen van algen in hun maaginhoud gevonden - dus misschien misschien.. Maar dit is dus nog duidelijk onderwerp van onderzoek.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 23-02-2014, 21:34:10
..en nogmaals..

Ohja, maar dus over het eetgedrag van luiaards. Want zo kwamen we hier aanvankelijk. Drievingerige luiaards eten bladeren. Tweevingere ook fruit, hetgeen een van de redenen is waarom ze minder interessant zijn en we die verder negeren. Luiaards eten desalniettemin niet alle bladeren. Er zijn enkele tientallen soorten bomen waarvan ze de bladeren eten, waarbij jonge luiaards in hun eerste 6 maanden van hun moeder aangeleerd krijgen welke bladeren eetbaar zijn. Dit zijn vaak andere bladeren dan die luiaards in aangrezende territoriums eten. Gegeten bladeren komen in hun maag, die vier aparte compartimenten heeft voor bladeren in verschillende stadia van verbetering - door bacterieën.
Het is nodig om goed te leren welke bladeren eetbaar zijn, doordat veel bladeren een hoop cellulose en toxische bestanddelen bevatten. Dit is niet direct een probleem voor luiaards, maar de vertering is daardoor langzaam. Heel langzaam. Op het niveau "duurt ongeveer 2 weken, maar kijk niet op 1 week meer of minder"-langzaam. Hierdoor worden veelal jonge bladeren gegeten, zolang deze verkrijgbaar zijn. Dit verteringsprocess duurt zo'n tienmaal langer dan bijvoorbeeld koeien, en daarnaast eten luiaards heel langzaam en slapen & rusten luiaards heel veel - zodat ze ook nog eens veel minder binnen krijgen. Hierdoor hebben ze weinig energie, en moet alles ruuuustig gebeuren.
Hier zit echter een probleem aan te komen. Doordat de luiaard zo'n uiterst langzaam metabolisme heeft, produceert het heel weinig energie - terwijl luiaards warmbloedig zijn. Hierom hebben luiaards ook zo'n enorme dikke vacht, eerder passend bij een pooldier, ondanks dat ze in de tropen leven. Desalniettemin krijgen luiaards grote temperatuurschommelingen te verduren. Normaal is hun kerntemperatuur ongeveer 32-35 graden, maar als het zonnig of nacht is kan deze makkelijk 4 graden stijgen of dalen. Luiaards zelf zijn er wel tegen bestand, maar hun verteringsbacterieën niet. Hoe koeler het wordt, hoe langzamer de bacteriën gaan werken. In tegenstelling tot veel dieren kunnen luiaards het niet warmer krijgen door te bibberen. Bibberen is snel gebruik van spieren, en luiaards zijn te langzaam en hebben er sowieso vermoedelijk niet genoeg energie voor. In het regenseizoen (oktober tot december) kunnen luiaards zichzelf daardoor niet altijd warm genoeg houden. Daardoor worden de gegeten bladeren niet snel genoeg verteerd, en sterven de luiaards met een buik vol verterende bladeren. Misschien hadden ze toch iets minder op de omringende natuur moeten vertrouwen.



Luiaards zijn hier niet helemaal alleen in. Koala's lopen eveneens vaak tegen verhongering aan, maar om andere redenen. Koala's kunnen sowieso op veel dezelfde manieren dood gaan als luiaards; roofdieren, aanrijdingen, verhongering.. En intrigerend genoeg bosbranden, waarbij ze naar de boomtoppen vluchten, waar ze verloren zijn. Verhongering is daarentegen een van de hoofdoorzaken, want in tegenstelling tot luiaards groeien de tanden van koala's niet hun leven lang door. Na ongeveer 6 jaar stoppen de tanden met groeien, en worden ze door de eucalyptusbladeren steeds verder afgeveild. Uiteindelijk blijft er van de tanden niets meer over, zodat de bladeren niet meer goed kunnen worden vermalen, heel worden gegeten, waarna er bijna geen voedingsstoffen kunnen worden opgenomen - en ze verhongeren.
Maar dat bedoelde ik eigenlijk niet. Tijdens droogte bevatten eucalyptusbladeren minder voedingsstoffen - zodat ze te weinig stikstof binnen krijgen, en verhongeren ondanks een maag vol verterende bladeren.

Verschillende soorten herten lijken het probleem ook te kennen, in sommige extreme gevallen. Vanaf de jaren '60 zijn er herten gedocumenteerd die na een langere periode van sneeuw verhongerden. Dit is opzich niets nieuws, behalve dat op moment van overlijden de sneeuw was weggedooid en de herten waren bijgevoerd. Ze verhongerden zodoende met een gevulde pens [ook wel rumen genoemd, de eerste voormaag van herkauwers]. Vermoedelijk het probleem was dat de bacterieën om het voedsel af te breken te veel waren afgestorven, zodat er niet snel genoeg meer energie kon worden opgenomen.

Dus dat is balen voor die dieren - elk kunnen door externe omstandigheden op het punt komen dat vast staat dat ze verhongeren, zelfs als ze omringd door voedsel zijn.

Ter Samenvatting: Luiaards zijn tof. Ze zijn totaal verweven met hun omgeving, en spelen leefwereld voor allerlei kleinere dieren waaronder vleugelloze motten. Ze zijn uiterst langzaam, wat komt doordat ze weinig eten en extreem langzaam hun voedsel verteren. Hierdoor hebben ze een lange kerntemperatuur, die ze niet kunnen verhogen door te bibberen. Als deze te veel zakt, worden hun verteringsbacteriën minder effectief - zodat ze kunnen verhongeren met een maag vol bladeren. Koala's en herten kunnen, om andere redenen, tegen dezelfde dood aan lopen.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: NextGP op 23-02-2014, 22:27:28
Superinteressant! Nu zijn het nog meer m'n lievelingsdieren ;D
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Stormpie op 23-02-2014, 22:39:59
Luiaards zijn super interessante dieren!!
nog een weetje:
de drievingerige luiaard heeft 9 nekwervels en kunnen daardoor de kop minstens 180 graden draaien.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 23-02-2014, 22:43:56
Yup!

Zeer zeldzaam, andere dieren [bv giraffen en dolfijnen] hebben er standaard 7.
Dacht zelfs dat ze 270 graden konden draaien - en eveneens enorm beweeglijke polsen hadden.

De tweevingerige was, as usual, weereens saaier. Als ik het mij goed herinner konden die hun kop maar 90 graden draaien.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Dolfie op 24-02-2014, 21:10:39
Ik wist niet dat dolfijnen polsen hebben ::oink::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 24-02-2014, 21:42:22
 ::rofl:: Dat ging eigenlijk over de polsen van luiaards :P

Maar sure, dolfijnen ook. Zulke dingen zitten vaak heel overeenkomstig in elkaar. Dus of het dan om vleugels, armen of flippers gaat is voornamelijk van invloed op welke botten langer/dikker worden voor de specifieke functie. Of ze vergroeien aan elkaar voor stevigheid, maar dan begin je na een tijdje op een helling te komen hoe je iets moet definieren ;)

Spoiler: anatomie dolfijnflipper (klik om te tonen/verbergen)



Kan zijn dat ik in de toekomst nog zoiets wat dieper op in ga - moeten maar kijken.
En anders wordt het misschien terugkerend als het over grote zeezoogdieren gaat ;D
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 24-02-2014, 22:57:44
Oh cricky.

Ik zie net dat ik de anatomie [specifiek: het hebben van handen] van dolfijnen en dergelijke reeds als mogelijk feitje had genoteerd. Nou, dat is dan weer 1 van de longlist af ::rofl::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 24-02-2014, 23:25:57
cricky....
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 3-03-2014, 15:59:51
#15

Categorie:
Culinair / Geschiedenis
Feit: Ketchup was oorspronkelijk een vissaus

Achtergrond:

Vissauzen zijn al vrij oud. In Europa hadden de Grieken en Romeinen al versies (bijvoorbeeld 'garum'). Daarnaast worden dergelijke producten al ruim 2000 jaar in China gebruikt. We weten dit doordat voedsel veelvuldig in gedichten uit de tijd te vinden is, waaronder gefermenteerde vis - wat als pasta of saus werd gebruikt.
Het maken hiervan was vrij simpel. Men neme de vis en stopt deze in een aardenwerken pot, samen met ongeveer een kwart aan zout. Dit wordt in de zon gezet voor ongeveer 2 maanden (afhankelijk van seizoen) om vissaus te krijgen. De reden dat dit werkt is dat er bacterieën gaan groeien die melkzuur produceren. Dit melkzuur doodt andere bacterieën die anders de vis zouden hebben laten rotten, en het verlaagt de zuurtegraad waardoor het eindproduct vrij zuur is. Hierop kan vervolgens gist groeien, waardoor het gaat fermenteren - en er uiteindelijk een gladde donkere gefermenteerde saus uit komt.
Deze simpele sauzen werden toen (dus ongeveer 2000 jaar geleden) zeer populair, en allerlei alternatieven met bijvoorbeeld groenten werden gemaakt. Ah!, zeg je nu, en toen hebben een stel Chinezen tomaten laten fermenteren tot een dikke zoetzure rode saus en de wereld was nooit meer hetzelfde. Het antwoord daarop is natuurlijk Nee. Want ze hadden geen tomaten. Het zorgde wel voor andere producten die we nog steeds kennen. Soms werd de gezouten vis in gefermenteerde rijst bewaard ter conservering. Bij het eten werd de rijst weggegooid, en dit werd narezushi. Oftewel, de eerste vorm van sushi. Het woord sushi betekende destijds waarschijnlijk ook zuur(proevend), aangezien sushi vroeger zuur was door het fermentatieproces (herinner dat hierbij melkzuur wordt geproduceerd). Daarnaast werd het populair om soyabonen, in plaats van gist, te laten fermenteren. Deze waren goedkoper, makkelijker te vervoeren, eenvoudig te laten groeien, en de smaak bleek beter te bewerken. Hierdoor nam in het grootste deel van China (behalve de zuid-kust) het gebruik van vissauzen vrijwel geheel af, en werden soyasauzen gebruikt.

Dit gebeurde niet in Zuid-Oost Azië, waar de saus inmiddels ook al lang was ingeburgerd, wellicht door de directere toegang tot vis. Zodoende bleef juist vissaus, en niet soyasaus, de primaire saus in bijvoorbeeld Vietnam en de Phillipijnen.


Nu is er een gebied in Zuidoost-China dat bij de eerste afbeelding nog net in het vissaus ligt, dat tegenwoordig Fujian heet. In die regio komt al honderden jaren een groep voor die de Hokkien heet. Deze Hokkien woonden bij de oceaan en waren fantastische scheepsbouwers en zeelieden. Daardoor waren ze de meest actieve handelaren in Zuid Oost-Azie tot ver in de late Middeleeuwen. Een van de producten die ze verhandelden was vissaus, ook aan de eerste Europese handelsschepen toen die arriveerden. Dit goedje stond bekend als 鲑汁. Het eerste gedeelte (鲑) werd destijds gebruikt voor geconserveerde vis en werd destijds in dat zuidelijke dialect uitgesproken als gué of ; het tweede deel (汁) is nog steeds gebruikt als saus en werd daar destijds uitgesproken als chiap of tchup. Samen: ke-tchup. Dit werd eveneens waarschijnlijk soms gebruikt voor de soyasauzen, hetgeen we natuurlijk inmiddels als ketjap of kecap kennen.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 3-03-2014, 16:00:02
..vervolgd



Op deze manier kwamen de Europeanen via de plaatselijke bevolking en handelaren voor het eerst met ketchup in aanraking rond de 16e of 17e eeuw. En ze vonden het geweldig. En gingen meteen aan de slag om het recept te veranderen. "Ah, en toen werden tomaten geprobeerd, en leverde dat die lekkere rode dikke zoetzure tomatensaus op!" En het antwoord daarop is natuurlijk nog steeds Nee. Tomaten werden destijds nog vrijwel niet gebruikt - tot ergens halverwege de 18e eeuw. Daarnaast werd in Europa geen soya verbouwd. Gelukkig wist vrijwel niemand, op enkele zeelieden na, hoe ketchup hoorde te smaken - zodat met grote creativiteit verschillende basisingrediënten konden worden gebruikt.
De meest populaire varianten werden lange tijd gemaakt van vis, paddenstoelen of walnoten. Daarnaast waren veel recepten van mening dat de saus overduidelijk kon worden verbeterd door de toevoeging van plat bier.

Ondanks de Amerikaanse Revolutie verspreidde deze culinaire hype zich naar Engelssprekend Amerika. Hier werd in de 19e eeuw uitgebreid verder geëxperimenteerd met ketchup - zoals ketchup op basis van citroen, oesters, mosselen, komkommer en.. Tomaten? Tomaten! Ah, dan eindelijk zo'n goede dikke rode zoetzure saus? Natuurlijk niet. Het leek in de verste verte nog niet op huidige tomantenketchup. Tomatenketchup leek nog het meest op een dunne tomatensaus waar willekeurige kruiden aan werden toegevoegd. Het maken hiervan was een enorm werk, maar het voordeel was dat ketchup lang houdbaar was. Daardoor was tomatensaus nog steeds gefermenteerd, en dus zuur en doordringend van smaak.

Het voordeel van langere houdbaarheid drong ook door in de uitgebreide Amerikaanse tomatenindustrie. Tijdens het oogsten daalde de prijs van tomaten dusdanig dat de plukkers duurder waren dan de tomaten opleverden. Totdat ze tot saus werden verwerkt. Ketchup werd zodoende een uitzonderlijk handig bijproduct van de tomatenindustrie - terwijl de meeste tomaten voor andere dingen werden verwerkt. Voor tomatenketchup werden de kleine, groene, rotte en abnormaal gevormde tomaten in de verwerkingsfabrieken eruit gehaald, en gecombineerd met snijafval (zoals rotte plekken, wormgaten en groene en onrijpe delen) en vrijkomend tomatenvocht. Dit werd in vaten gestopt, waarbij de zware delen naar onder zakten. Het water werd afgetapt, het vat bijgevuld, totdat het vat vol zat - om te fermenteren. Om tomatenketchup te maken werden deze vaten langzaam tot de helft ingekookt, kruiden werden toegevoegd, en ongeveer de helft van het volume aan azijn werd toegevoegd. Voila, tomatenketchup in de 19e eeuw. Jammie.

Het eindproduct hiervan leek, verrassend genoeg, nog niet op de huidige ketchup. Aangezien er geen conserveermiddelen werden toegevoegd begon alles meteen te rotten en te fermenteren. Bij de fermenteerreactie kwam natuurlijk weer melkzuur vrij, zodat het product zuur werd. Om dit tegen te gaan werd wat suiker toegevoegd. Dit is daarentegen alleen maar extra voedsel voor gist, zodat het gistproces werd versterkt en er meer werd gefermenteerd. Daardoor moest veel meer suiker worden toegevoegd, en ook wat meer azijn. Wat je in dat geval krijgt is een hoop zogenaamd invert-suiker, wat zoeter is dan normale suiker. Zodoende moest er naast hopen suiker ook hopen azijn worden toegevoegd. En de ketchup veranderde van een gefermenteerde tomatensaus in een zoetzuresaus - die het bederf aardig maskeerde.
Daarnaast werden hopen kruiden toegevoegd om het bederf te maskeren. Deze zorgde voor een donkere saus, wat nog werd versterkt door productieproblemen - zoals aanbranding. Dit was in de glazen flessen goed te zien, zodat sommige producten met bergen kleurstof in de weer gingen.
Anderen verbeterden gewoon hun beginproducten en productietechnieken.
Later werden conserveermiddelen toegevoegd, zodat eind 19e eeuw de tomatenketchup niet meer hoefde te worden gefermenteerd.

Ter samenvatting: Vissaus bestaat al zo'n 2000 jaar. Dit werd in Zuidoost Azië veelvuldig verhandeld door de Hokkien-Chinezen, die het ketchup noemden. Zo kwamen Europese zeelieden ermee in aanraking, die het mee terug namen, en een ketchuprage in Europa ontketende. Niet tegengehouden door enig traditiebesef werden allerlei verschillende soorten ketchup geprobeerd - de drie voornaamste versies gemaakt van vis, paddenstoelen en walnoten. Uiteindelijk werd tomatenketchup in Amerika bedacht, en gebruikt als restproduct voor tomaten. Om bederf te maskeren werden grote hoeveelheden kruiden, suiker en azijn toegevoegd - wat de huidige tomatenketchup opleverde.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Jann op 3-03-2014, 16:49:08
En naast de ketchup namen de Europeanen ook joppiesaus mee van de Hokkien ::ok::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 3-03-2014, 17:53:25
 ::rofl::

Dat spreekt voor zich ::jaja::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: NextGP op 3-03-2014, 21:47:02
Maar wordt onze ketchup dus gemaakt van rotte tomaten?  :o
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Stormpie op 3-03-2014, 22:01:24
ketchup zal nooit meer hetzelfde smaken...
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 3-03-2014, 23:10:14
Maar wordt onze ketchup dus gemaakt van rotte tomaten?  :o

Tot ongeveer een eeuw geleden zat die kans er zeker in ja.
Inmiddels hebben we daar allerlei voedingswarenautoriteiten voor ;)


Dat bedoelde ik met 'Anderen verbeterden gewoon hun beginproducten' ze kwamen op het ingenieuze idee om normale tomaten als grondstof te gebruiken :P
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 14-03-2014, 13:46:16
Het spijt me oprecht - maar het gaat me niet lukken om van mn voorlopige draft nog een goedlopend verhaal te maken alvorens ik zo op familieweekend moet gaan ::sorry:: Dus het gaat tot maandag moeten wachten [hopende dat ik dan bijtijds thuis ben]

De afgelopen week is al met al wat in het honderd gelopen - inclu mn planning hiervoor :(
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Lukie4 op 14-03-2014, 13:50:56
Het spijt me oprecht - maar het gaat me niet lukken om van mn voorlopige draft nog een goedlopend verhaal te maken alvorens ik zo op familieweekend moet gaan ::sorry:: Dus het gaat tot maandag moeten wachten [hopende dat ik dan bijtijds thuis ben]

De afgelopen week is al met al wat in het honderd gelopen - inclu mn planning hiervoor :(
Geen probleem ik had ketchup nog gemist door vakantie. Heb weer lekker kunnen lezen. Trouwens...
Daarnaast waren veel recepten van mening dat de saus overduidelijk kon worden verbeterd door de toevoeging van plat bier.

wat wordt daar nu niet beter van?
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 20-03-2014, 16:21:31
Right, het heeft even geduurd wegens meerdere bronnen van oponthoud, maar we kunnen weer verder.



#16

Categorie:
Economie / Gezondheid / Recht
Feit: Je leven is zowel niets als miljoenen waard.

Achtergrond:

De waarde van je leven hangt helemaal af van wie je het vraagt, in de wetenschap. Buiten de wetenschap is er al helemaal veel variatie, met mensen die claimen dat elk leven van onschatbare waarde is - en boven elke monetaire hoeveelheid staat. Dat is natuurlijk onzin. Als iedereen werkelijk van onschatbare waarde was, dan moesten we stapvoets op snelwegen gaan rijden doordat de kans op ongelukken oneindig veel belangrijker zou zijn dan het comfort, plezier en efficiëntie die worden gehaald uit huidige snelheden. Sowieso zouden uit dat oogpunt alle vliegmethoden worden afgeschaft - en waarschijnlijk ook auto's, want je weet maar nooit wanneer een toevallige opstapeling van fabrieksfouten zorgt voor een ontploffing.

In praktijk is het dus noodzakelijk dat mensenlevens worden gekwantificeerd, opdat kan worden bepaald of risico's aanvaardbaar zijn - en of het verhelpen van deze risico's een goed plan is. Om verder te gaan in de transportsfeer, wanneer is het terecht om een spoorwegovergang te verbeteren via automatische bomen? Zulke vragen worden beantwoord met het Willingness to Pay principe. Stel dat bij een kale overgang per jaar 7 ongelukken plaatsvinden per 100.000 mensen die oversteken. Met automatisch neergaande bomen kan dit worden verminderd naar 3 ongelukken per 100.000 mensen. Vervolgens vragen we een hoop mensen hoeveel geld ze over zouden hebben voor die reductie, zeg dat het gemiddeld 50 euro per persoon is. Dan betalen een theoretische 100.000 mensen samen 5 miljoen euro om 4 levens te verhelpen. Een mensenleven (voluit Value of Statistical Life, ofwel VSOL) is hier dus 5 miljoen / 2 = 1.25 miljoen per mensenleven. In praktijk van verkeersveiligheid worden dergelijke methoden gebruikt. Hierbij wordt momenteel ongeveer een VSOL gevonden van 2.5-3 miljoen euro per mensenleven. Hierbij is ongeveer een half miljoen materieële schade, en ruim 2 miljoen immeterieële schade zoals leed en verloren levensvreugde.

Dit is echter heel algemeen en eenvoudig. Indien in het verkeer mensenlevens worden gered is elk leven evenveel waard, we weten niet hoe lang die persoon anders nog had geleefd. Hier kan veel beter een inschatting van worden gemaakt in de gezondheidszorg. Een kind heeft doorgaans langer te leven dan een bejaarde, waardoor duurdere ingrepen worden geaccepteerd om het leven te redden.
Namens de World Health Organization (WHO) wordt daarom sinds 1990 door veel overheden gewerkt met DALY's: Disability Adjusted Life Years. Dit is een uitdrukking van de ziektelast voor een bevolking, waar vervolgens een prijskaartje aan kan worden gehangen - bijvoorbeeld om te kijken voor welke aandoeningen het vooral nuttig is om te zoeken voor nieuwe behandelmethoden.
Spoiler: hoe DALYs werken (klik om te tonen/verbergen)
Het probleem is echter dat de achtergrond van DALYs weinig transparant en redelijk arbitrair zijn. Elke aandoening heeft een bepaald gewicht, maar de redenen voor de gewichten zijn niet erg sterk onderbouwd. Sterker nog, er wordt een extra gewicht gegeven op basis van leeftijd van de patiënt. Hierbij zijn de levensjaren zo tussen 25-40 het meest waardevol - maar modellen verschillen, en er lijkt weinig bewijs voor. Vervolgens krijgen alle DALYs een prijskaartje van ongeveer 50k [dus: het voorkomen van 1 DALY mag 50.000 euro kosten], maar het waarom voor dit prijskaartje is eveneens.. onduidelijk.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 20-03-2014, 16:21:57
..vervolgd..

Daarom wordt in de wetenschap vaak de QALY [Quality Adjusted Life Years] gebruikt. Heel grofweg is het dezelfde meting, behalve dat de handicapsgewichten omgedraaid zijn, zodat 0 de dood is en 1 een gezond leven. Daarnaast zijn gewichten en geaccepteerde prijskaartjes op basis van wat de bevolking acceptabel vind. Deze prijs zit zo rond de 52k euro, maar kan uitermate verschillen. Wanneer de antwoordgever eveneens voordeel heeft, stijgt de acceptabele prijs ongeveer 15% naar 60k euro. Men vindt zichzelf erg belangrijk.
Daarnaast blijken er grote verschillen op basis van het inkomen van de antwoordgeven; rijke mensen vinden veel hogere behandelingskosten per gewonnen jaar acceptabel dan arme mensen. Bij beide daarentegen is de prijs voor een gewonnen levensjaar ongeveer gelijk aan 2 jaarinkomens.
Ook worden de gewichten anders vastgesteld. Bij de Time Trade-Off methode wordt mensen gesteld dat ze hypothetisch bijvoorbeeld nog 10 jaar te leven hebben met een bepaalde aandoening. Daarna wordt de keuze gegeven een minder lange tijd te leven, maar in volledige gezondheid. De verhouding van hoe lang dit is geeft aan hoe zwaar de aandoening wordt ingeschat. Als men liever 10 jaar met de aandoening leeft dan 9 jaar in gezondheid, dan is de aandoening waarschijnlijk niet al te zwaar.
Het valt misschien op dat dit allemaal wordt gevraagd aan normale mensen. Terwijl er genoeg mensen met de aandoening zijn, die toch ook antwoord kunnen geven op hoe zwaar hun aandoening is. Deze mensen zouden toch veel accurater moeten zijn dan gezonde mensen die slechts een beschrijving van de aandoening krijgen. Het is interessant op te merken dat dit desalniettemin opzettelijk niet gebeurd. Hier zijn enkele redenen voor. Ten eerste betaalt de samenleving, dus die mag bepalen hoeveel last iemand ergens van kan hebben. Ten tweede hebben mensen de onhebbelijke eigenschap om vrij flexibel in hun geluk te zijn. Wanneer iemand aanvankelijk z'n levensgeluk bijvoorbeeld een cijfer 7 zou geven, en een aandoening krijgt, daalt dat levensgeluk. Wat vervolgens gebeurd (behalve bij uitzonderlijk traumatische gebeurtenissen) is dat het geluk weer stabilizeert, en in dit geval naar de 7 kruipt. Dit is psychologisch een uiterst interessant fenomeen, maar zorgt er wel voor dat het heel moeilijk is om een vermindering aan levensvreugde door aandoeningen te meten. Want ze zijn vaak niet zo erg ongelukkig.
Zowel de prijs als de specifieke gewichten blijken dus enige variatie te hebben - en de methode ligt zeer recent wat onder vuur. Het is dus wellicht beter om tenslotte nog te kijken naar een tak waar geen objectieve waarheid is.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 20-03-2014, 16:22:27
..vervolgd..

In het Nederlands recht zijn er allerlei manieren om in het aansprakelijkheidsrecht schade te verhalen - zodat hier waardes aan moeten worden gegeven. Als ik zometeen in een auto stap en Pietje in de bebouwde kom met 100 km/u van z'n sokken rijd, dan ben ik aansprakelijk. Sowieso ben ik strafbaar vanwege de snelheid, en omdat ik via absentie van een rijbewijs niet mag rijden. Maar daarnaast heeft arme Pietje een gecompliceerde beenbreuk en een hersenschudding. Jammer genoeg was Pietje een voetbaltoptalent die aanstonds vele tonnen ging verdienen bij een grote Europese club, wat er nu nooit meer van gaat komen want hij zal in een rolstoel moeten blijven voor de rest van z'n leven. Pietje sleept mij voor het gerecht, ik ben aansprakelijk, en hij eist inkomensschade vanwege zijn veelbelovende toekomst. Dat gaat me in de papieren lopen.
En dat is de grootste schadepost. Hij kan eveneens claimen voor letselschade, omdat hij nooit meer zal lopen, maar dat gaat in Nederland niet zo heel erg hard. De hoogste veroordeling in deze categorie komt uit 2007 voor eenzijdige verlamming, cognitieve stoornissen en het verlies van een oog - hetgeen uitkwam op een toewijzing van 150k euro. Dit staat in het niet tot de miljoenen die in de Verenigde Staten te claimen zouden zijn geweest. En Pietje heeft het veel beter getroffen, dus voor hem gaat letselschade niet zo oplopen.
Sowieso doen we in Nederland weinig met dergelijke immaterieële schade, ook wel smartengeld geheten. Sterker nog, de hoofdregel is dat alleen de gekwetste zelf een vergoeding toe kan komen. Als ik Pietje omver had gereden, hij op z'n hoofd terecht was gekomen en hij was overleden - dan was er geen sprake geweest van vermogensschade en letselschade. Pietje was ex-Pietje, dus die leed niet meer. De ouders van arme Pietje hadden recht op vergoeding van lijkbezorging, maar daar zou het waarschijnlijk ophouden. Het is namelijk zo dat we in Nederland niet doen aan affectieschade - bijvoorbeeld door pijn en smart voor nabestaanden. In zekere zin is de dode waardeloos bevonden. Dit was overigens anders geweest als Pietje kostwinnaar was, dan konden zijn nabestaanden wel een beroep doen op vermogensschade wegens (toekomstige) inkomstenderving.
Recent is geprobeerd om hier een standaardbedrag van 10.000 euro tegenover te stellen, maar dit is door de Eerste Kamer tegen gehouden. Door rechters worden hier desalniettemin de grenzen opgezocht. Er kan een shockschade worden toegekend wanneer de nabestaande aanwezig was bij het ongeval en nadien geestelijk letsel ondervindt; en claims voor affectieschade kunnen worden toegewezen in geval van een misdrijf. Hierbij wordt echter streng met de omstandigheden omgesprongen - enkel de confrontatie met letsel of de dood is onvoldoende. Daarnaast zijn hier de schadevergoedingen beperkt, en blijven ze zo rond de 10.000 euro steken.
Desalniettemin is dit geen vrijbrief om na de eerste aanrijding alsnog over Pietje heen te rijden, tegen de extra schadevergoedingen. Het wetboek van strafrecht blijft van kracht, en voor je het weet heb je doodslag aan je broek. Het is zodoende verstandiger om Pietje uberhaupt niet van z'n sokken te rijden.

Ter Samenvatting: De waarde van een mensenleven is nogal verschillend. In de verkeersveiligheid wordt gewerkt met een waarde van ongeveer 2.5 miljoen. In de gezondheidszorg zijn er twee verschillende methoden die beide op een waarde van ongeveer 50.000 per gezond jaar uit komen, maar de betrouwbaarheid van deze methoden staat enigszins onder discussie. In het recht is een mensenleven vooral veel waard voor de gekwetste. Zodra deze daarentegen dood is, en geen nabestaanden van de inkomsten afhankelijk was, vervalt de inkomstenderving. De nabestaanden kunnen vaak niet claimen op basis van affectieschade, en krijgen alleen de lijkbezorging vergoed.
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: Stormpie op 21-03-2014, 22:11:56
en zo hangt er aan iets wat onbetaalbaar is toch een prijskaartje
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 22-03-2014, 17:59:02
Yup.

Vond het wel opmerkelijk dat we in Nederland niet aan affectieschade oid doen wanneer je bv iemand dood rijdt - but there you have it ;)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: AaPje16 op 6-07-2014, 13:00:57
We want more ::cheerleader::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: TimvDons op 6-07-2014, 13:02:05
is het al zolang geleden dat HDD een laatste bijdrage gedaan heeft :o Wat vliegt de tijd
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 6-07-2014, 14:37:51
Ohja. Tijd geen tijd gehad. Of genomen. Of geen rust.
Iets in die geest - toch belangrijk om de geest te hebben innit.

Zal binnenkort weereens kijken.
Heh, zat nog middenin een draft - maar die moet ik dan maar weer van vooraf opbouwen ::)
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: AaPje16 op 1-10-2016, 15:58:31
We want more ::cheerleader::
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: trialk op 9-02-2017, 01:34:39



dat hebt ge er van



maar ik las graag meee... :D
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: TimvDons op 7-06-2020, 12:19:20
Krijgen we nog een vervolg?
Titel: Re: HDDs Honderd Duizelingwekkende Dwaalwegen
Bericht door: hulpdakdekker op 7-06-2020, 19:58:32
Krijgen we nog een vervolg?

Ik blijf het steeds achterin m'n hoofd houden - maar dan zijn er weer zoveel andere dingen die ik ook wil doen, dus het komt er steeds niet van :(

Bv dat ik enkele maanden terug enigszins impulsief een forumavontuur was gestart (IJzerEed), wat ook zo een avond per week in beslag neemt. Wat ook nu al soms een beetje op het randje van de afgrond bungelt qua verwaarloosd worden  :-\\

Bedoel, het is een logische vraag wanneer ik het dan wél weer opstart, maar dat heeft geen direct evident antwoord.
Zeker als ik vaker D&D zou willen runnen, zoals ik vorige week voor het eerst deed, wat eveneens in m'n achterhoofd zit. :-X